نقش من از چشم تو آواز داد ** که منم تو تو منی در اتحاد
(But) my image gave voice (spoke) from thine eye (and said), “I am thou and thou art I in (perfect) oneness;
کاندر این چشم منیر بیزوال ** از حقایق راه کی یابد خیال
For how should a phantom find the way into this illumined eye which never ceases from (contemplating) the (Divine) realities?”
در دو چشم غیر من تو نقش خود ** گر ببینی آن خیالی دان و رد105
(Thou saidst), “If you behold your image in the eyes of any other than me, know that ’tis a phantom and reprobate,
ز آن که سرمهی نیستی در میکشد ** باده از تصویر شیطان میچشد
Because he (every one except me) is applying (to his eye) the collyrium of nonexistence (unreality) and is imbibing the wine of Satan's illusion-making.
چشمشان خانهی خیال است و عدم ** نیستها را هست بیند لاجرم
Their eye is the home of phantasy and non-existence: necessarily it sees as existent the things which are non-existent;
چشم من چون سرمه دید از ذو الجلال ** خانهی هستی است نه خانهی خیال
(But) since my eye saw (got) collyrium from the Glorious (God), it is the home of (real) existence, not the home of phantasy.”
تا یکی مو باشد از تو پیش چشم ** در خیالت گوهری باشد چو یشم
So long as a single hair of you is before your eye, in your phantasy a pearl will be as jasper.
یشم را آن گه شناسی از گهر ** کز خیال خود کنی کلی عبر110
You will know jasper from pearls (only) at the time when you pass away from (abandon) your phantasy entirely.
یک حکایت بشنو ای گوهر شناس ** تا بدانی تو عیان را از قیاس
O connoisseur of pearls, listen to a story, that you may distinguish actual seeing from (mere) inference.
هلال پنداشتن آن شخص خیال را در عهد عمر
How in the time of ‘Umar, may God be well-pleased with him, a certain person imagined that what he saw was the new moon.
ماه روزه گشت در عهد عمر ** بر سر کوهی دویدند آن نفر
The Fasting-month (Ramadán) came round in ‘Umar's time. Some people ran to the top of a hill,