-
باز شکل و صورت شاه صفی ** هست محکوم یکی فکر خفی
- Fakat o tertemiz padişahın şekli ve sureti de gizli bir fikre mahkûmdur.
-
خلق بیپایان ز یک اندیشه بین ** گشته چون سیلی روانه بر زمین
- Gör ki bu sayısız halk, bir tefekkür yüzünden yeryüzünde akıp giden sel gibidir.
-
هست آن اندیشه پیش خلق خرد ** لیک چون سیلی جهان را خورد و برد
- Halk, o düşünceyi küçük ve ehemmiyetsiz görür ama sel gibi cihanı suya boğar, alıp götürür.
-
پس چو میبینی که از اندیشهای ** قایم است اندر جهان هر پیشهای
- Âlem de her hünerin fikirle kaim olduğunu,
-
خانهها و قصرها و شهرها ** کوهها و دشتها و نهرها 1035
- Evlerin, köşklerin, şehirlerin, dağların, sahraların, nehirlerin hep onda meydana geldiğini,
-
هم زمین و بحر و هم مهر و فلک ** زنده از وی همچو کز دریا سمک
- Denizdeki balığın denizin vücuduyla yaşadığı gibi yerin de, denizin de, güneşin de, göğün de fikirle diri bulunduğunu mademki görmektesin.
-
پس چرا از ابلهی پیش تو کور ** تن سلیمان است و اندیشه چو مور
- Neden kör gibisin, neden ahmaklık ediyorsun, neden sence ten Süleyman gibi oluyor da fikir karınca gibi?
-
مینماید پیش چشمت که بزرگ ** هست اندیشه چو موش و کوه گرگ
- Gözüne dağ, büyük görünüyor da fikri fare gibi küçük, dağı kurt gibi büyük sanıyorsun.
-
عالم اندر چشم تو هول و عظیم ** ز ابر و رعد و چرخ داری لرز و بیم
- Âlem, gözünde pek korkunç, pek büyük görünmekte… Buluttan, gökten, gök gürlemesinden ürküp korkuyor, tir, tir titriyorsun.
-
وز جهان فکرتی ای کم ز خر ** ایمن و غافل چو سنگ بیخبر 1040
- Hâlbuki ey eşekten aşağı kişi, fikir âleminden emin ve gafilsin, bir taş gibi o, cihandan haberin yok!