English    Türkçe    فارسی   

4
2238-2262

  • رفت آن ماهی ره دریا گرفت ** راه دور و پهنه‌ی پهنا گرفت
  • That fish departed and took the way to the sea: it took the far way and the vast expanse.
  • رنجها بسیار دید و عاقبت ** رفت آخر سوی امن و عافیت
  • It suffered many afflictions, and in the end it went after all towards safety and welfare.
  • خویشتن افکند در دریای ژرف ** که نیابد حد آن را هیچ طرف 2240
  • It cast itself into the deep Sea whose bound no eye can reach.
  • پس چو صیادان بیاوردند دام ** نیم‌عاقل را از آن شد تلخ کام
  • So when the fishermen brought their net (to the lake), the half-intelligent (fish) was bitterly grieved thereat.
  • گفت اه من فوت کردم فرصه را ** چون نگشتم همره آن رهنما
  • And said, “Alas, I have lost the opportunity: how did not I accompany that guide?
  • ناگهان رفت او ولیکن چونک رفت ** می‌ببایستم شدن در پی بتفت
  • He went off suddenly, but seeing that he went I ought to have gone after him in hot haste.”
  • بر گذشته حسرت آوردن خطاست ** باز ناید رفته یاد آن هباست
  • ‘Tis wrong to regret the past: what is gone will not come back: to remember it is of no avail.
  • قصه‌ی آن مرغ گرفته کی وصیت کرد کی بر گذشته پشیمانی مخور تدارک وقت اندیش و روزگار مبر در پشیمانی
  • Story of the captive bird which gave the (following) injunctions: do not feel sorrow for what is past, think about taking precaution for the present (need), and do not spend time in repenting.
  • آن یکی مرغی گرفت از مکر و دام ** مرغ او را گفت ای خواجه‌ی همام 2245
  • A certain man caught a bird by guile and trap: the bird said to him, “O noble sire,
  • به تو بسی گاوان و میشان خورده‌ای ** تو بسی اشتر به قربان کرده‌ای
  • Thou hast eaten many oxen and sheep, thou hast sacrificed many camels;
  • تو نگشتی سیر زانها در زمن ** هم نگردی سیر از اجزای من
  • Thou hast never in the world been sated by them, neither wilt thou be sated by my limbs.
  • هل مرا تا که سه پندت بر دهم ** تا بدانی زیرکم یا ابلهم
  • Let me go, that I may bestow on thee three counsels, that thou mayst perceive whether I am wise or foolish.
  • اول آن پند هم در دست تو ** ثانیش بر بام کهگل بست تو
  • (I will give thee) the first of those counsels on thy hand, the second of them on thy plastered roof,
  • وآن سوم پند دهم من بر درخت ** که ازین سه پند گردی نیکبخت 2250
  • And the third counsel I will give thee on a tree. (Let me go), for thou wilt become fortunate through these three counsels.
  • آنچ بر دستست اینست آن سخن ** که محالی را ز کس باور مکن
  • (As for) that saying which is (to be said) on thy hand, ’tis this: ‘do not believe an absurdity (when thou hearest it) from any one.’”
  • بر کفش چون گفت اول پند زفت ** گشت آزاد و بر آن دیوار رفت
  • When it (the bird) had uttered the first grave counsel on his palm, it became free and went (to perch) on the wall (of his house),
  • گفت دیگر بر گذشته غم مخور ** چون ز تو بگذشت زان حسرت مبر
  • And said, “The second is, ‘do not grieve over (what is) past: when it has passed from thee, do not feel regret for it.’”
  • بعد از آن گفتش که در جسمم کتیم ** ده درمسنگست یک در یتیم
  • After that, it said to him, “In my body is concealed a solitary (large and precious) pearl, ten dirhems in weight.
  • دولت تو بخت فرزندان تو ** بود آن گوهر به حق جان تو 2255
  • By thy soul's truth (as sure as thou livest), that jewel was thy fortune and the luck of thy children.
  • فوت کردی در که روزی‌ات نبود ** که نباشد مثل آن در در وجود
  • Thou hast missed the pearl, for it was not thy appointed lot (to gain it)—a pearl the like of which is not in existence.”
  • آنچنان که وقت زادن حامله ** ناله دارد خواجه شد در غلغله
  • Even as a woman big with child keeps wailing at the time of parturition, so the Khwája began to cry out clamorously.
  • مرغ گفتش نی نصیحت کردمت ** که مبادا بر گذشته‌ی دی غمت
  • The bird said to him, “Did not I admonish thee, saying, ‘Let there be no grief in thee for what passed yesterday’?
  • چون گذشت و رفت غم چون می‌خوری ** یا نکردی فهم پندم یا کری
  • Since it is past and gone, why art thou grieving? Either thou didst not understand my counsel or thou art deaf.
  • وان دوم پندت بگفتم کز ضلال ** هیچ تو باور مکن قول محال 2260
  • And (as regards) the second counsel I gave thee, (namely), ‘Do not from misguidedness put any belief in an absurd statement,’
  • من نیم خود سه درمسنگ ای اسد ** ده درمسنگ اندرونم چون بود
  • O lion, I myself do not weigh ten dirhems: how should the weight of ten dirhems be within me?”
  • خواجه باز آمد به خود گفتا که هین ** باز گو آن پند خوب سیومین
  • The Khwája came back to himself (recovered his wits) and said, “Hark, disclose the third (piece of) excellent counsel.”