-
بهر لقمه گشته لقمانی گرو ** وقت لقمان است ای لقمه برو
- Lokma için bir Lokman, rehin oldu. Şimdi Lokman'ın sırası; ey lokma sen çekil.
-
از هوای لقمه‌‌ی این خار خار ** از کف لقمان همی‌‌جویید خار
- Bu mihnet ve meşakkat lokması yüzünden Lokman'ın ayağına batan dikeni çıkarın.
-
در کف او خار و سایه‌‌ش نیز نیست ** لیکتان از حرص آن تمییز نیست
- Onun ayağında diken değil, gölgesi bile yok. Fakat siz, hırstan onu fark edemiyorsunuz.
-
خار دان آن را که خرما دیده‌‌ای ** ز آن که بس نان کور و بس نادیده‌‌ای
- Hurma olarak gördüğünü diken bil. Çünkü sen çok nankör, çok görgüsüzsün!
-
جان لقمان که گلستان خداست ** پای جانش خسته‌‌ی خاری چراست 1965
- Lokmanın canı, Tanrının bir gül bahçesindeyken neden can ayağı bir dikenden incinsin.
-
اشتر آمد این وجود خار خوار ** مصطفی زادی بر این اشتر سوار
- Bu diken yiyen vücut, devedir. Mustafa’dan doğan da bu deveye binmiştir.
-
اشترا تنگ گلی بر پشت تست ** کز نسیمش در تو صد گلزار رست
- Ey deve! Sırtında öyle bir gül dengi var ki kokusundan sende, yüzlerce gül bahçesi meydana gelmiştir.
-
میل تو سوی مغیلان است و ریگ ** تا چه گل چینی ز خار مرده‌‌ریگ
- Hâlbuki sen, hâlâ mugeylân dikenine ve kumsala meylediyorsun. Bu arta kalası dikenden gülü nasıl toplayacaksın?
-
ای بگشته زین طلب از کو به کو ** چند گویی کین گلستان کو و کو
- Ey bu arama yüzünden taraf taraf, bucak bucak dolaşıp duran! Ne vakte kadar “Nerede bu gül bahçesi” diyeceksin?
-
پیش از آن کین خار پا بیرون کنی ** چشم تاریک است جولان چون کنی 1970
- Ayağındaki bu dikeni çıkarmadıkça gözün görmez. Nasıl dönüp dolaşabilirsin?
-
آدمی کاو می‌‌نگنجد در جهان ** در سر خاری همی‌‌گردد نهان
- Ne şaşılacak şey, cihana sığmayan Âdemoğlu, gizlice bir dikenin başında dolaşıp durmakta!
-
مصطفی آمد که سازد هم دمی ** کلمینی یا حمیراء کلمی
- Mustafa bir hemdem elde etmek için geldi; “Kellimînî yâ Humeyrâ” dedi.
-
ای حمیراء آتش اندر نه تو نعل ** تا ز نعل تو شود این کوه لعل
- “Ey Humeyrâ! Nalı ateşe koyda bu dağ, lâl haline gelsin” buyurdu.
-
این حمیراء لفظ تانیث است و جان ** نام تانیث‌‌اش نهند این تازیان
- Humeyrâ kelimesi, müennestir, can da müennsi semâidir. Araplar cana müennes demişlerdir.
-
لیک از تانیث جان را باک نیست ** روح را با مرد و زن اشراک نیست 1975
- Fakat canın müenneslikten pervası yok. Çünkü ruhun ne erkekle bir alakası var, ne kadınla!
-
از مونث وز مذکر برتر است ** این نه آن جان است کز خشک و تر است
- Müzekkerden de yükselir, müennesten de. Bu, kurudan yaştan meydana gelen ruh (-u hayvanî) değildir ki.
-
این نه آن جان است کافزاید ز نان ** یا گهی باشد چنین گاهی چنان
- Bu can, ekmekten kuvvetlenen yahut kâh şöyle, kâh böyle bir hale gelen can değildir.
-
خوش کننده ست و خوش و عین خوشی ** بی‌‌خوشی نبود خوشی ای مرتشی
- Bu ruh hoşluk verir, hoştur, hoşluğun ta kendisidir. Ey maksadına erişmek için vesilelere baş vuran! Hoş olmayan, insanı hoş bir hale getiremez.
-
چون تو شیرین از شکر باشی بود ** کان شکر گاهی ز تو غایب شود
- Sen şekerden tatlı bir hale gelsen bile o tat bazen senden gidiverir, bu mümkündür.
-
چون شکر گردی ز تاثیر وفا ** پس شکر کی از شکر باشد جدا 1980
- Fakat fazla vefakârlık sebebiyle tamamen şeker olursan buna imkân yoktur. Nasıl olurda şekerden tat ayrılır, imkânı var mı?
-
عاشق از خود چون غذا یابد رحیق ** عقل آن جا گم شود گم ای رفیق
- Ey hoş arkadaş! Âşık, halis ve sâf şarabı, kendisinden bulur, onunla gıdalanırsa bu makamda artık akıl kaybolur, (bu sırra akıl ermez).
-
عقل جزوی عشق را منکر بود ** گر چه بنماید که صاحب سر بود
- Aklı cüzi sırra sahip gibi görünürse de hakikatte aşkı inkâr eder.
-
زیرک و داناست اما نیست نیست ** تا فرشته لا نشد اهریمنی است
- Zekidir bilir; fakat yok olmamıştır. Melek bile yok olmadıkça şeytandır.
-
او به قول و فعل یار ما بود ** چون به حکم حال آیی لا بود
- Aklı cüzi sözde ve işte bizim dostumuzdur. Ama hal bahsine gelirsen orada bir hiçten, bir yoktan ibarettir.
-
لا بود چون او نشد از هست نیست ** چون که طوعا لا نشد کرها بسی است 1985
- Varlıktan fâni olmadığı için o, hiçtir, yoktur. Kendi dileğiyle yok olmayınca nihayet zorla, istemediği halde yok olacaktır. Bu da ona yeter.