-
گر نگشتی هیزم او مثمر بدی ** تا ابد معمور و هم عامر بدی 4220
- Odun olmasaydı meyve verir, ebediyen mamur bir halde kalır, her şeyi de mahmurlaştırırdı.
-
باد سوزانت این آتش بدان ** پرتو آتش بود نه عین آن
- Bu ateş, bil ki yakıcı bir yelden ibarettir… Asıl ateşin ışığıdır, kendisi değil!
-
عین آتش در اثیر آمد یقین ** پرتو و سایه‌ی ویست اندر زمین
- Asıl ateş, esîrdedir. Yeryüzündeki onun ışığı, onun gölgesidir.
-
لاجرم پرتو نپاید ز اضطراب ** سوی معدن باز می‌گردد شتاب
- Hulâsa ışık ve gölge, daima oynar durur, baki kalmaz… Yine koşa koşa madenine gider, aslına kavuşur.
-
قامت تو بر قرار آمد بساز ** سایه‌ات کوته دمی یکدم دراز
- Boyun daima olduğu gibidir de gölgesi bir an kısalır bir an uzar.
-
زانک در پرتو نیابد کس ثبات ** عکسها وا گشت سوی امهات 4225
- Çünkü ışıkların hiç kimse sebat ettiğini görmemiştir; akisler yine döner; asıllarına, analarına giderler.
-
هین دهان بر بند فتنه لب گشاد ** خشک آر الله اعلم بالرشاد
- Kendine gel… Ağzını yum; fitne, dudaklarını açtı… Kuru sözlere giriş, doğrusunu Allah daha iyi bilir!
-
ذکرخیال بد اندیشیدن قاصر فهمان
- İyi anlayanları kötü hayallere düşmeleri
-
پیش از آنک این قصه تا مخلص رسد ** دود و گندی آمد از اهل حسد
- Bu hikâye sone ermeden hasetçilerden bir kötü dumandır geldi.
-
من نمی‌رنجم ازین لیک این لگد ** خاطر ساده‌دلی را پی کند
- Ben, bundan korkmam ama bu tekme, belki bir gönlü saf kişinin ayağını çeler.
-
خوش بیان کرد آن حکیم غزنوی ** بهر محجوبان مثال معنوی
- O Hakîmi Gaznevî, perde ardında kalanlara ne güzel manevi bir misal getirdi.
-
که ز قرآن گر نبیند غیر قال ** این عجب نبود ز اصحاب ضلال 4230
- Sapıklar, Kur’an’da sözden, lâftan başka bir şey görmezlerse şaşılmaz ki
-
کز شعاع آفتاب پر ز نور ** غیر گرمی می‌نیابد چشم کور
- Körün gözüne, nurlarla dolu güneşin ışıkları gelmez de yalnız bir hararet gelir.
-
خربطی ناگاه از خرخانه‌ای ** سر برون آورد چون طعانه‌ای
- Göbekli biri, ansızın eşek yurdundan şunu, bunu kınayan karılar gibi baş çıkararak,
-
کین سخن پستست یعنی مثنوی ** قصه پیغامبرست و پی‌روی
- “Bu söz, yani Mesnevi, aşağılık bir söz… Peygamber’in hikâyesi ona uymayı anlatıp durmakta.
-
نیست ذکر بحث و اسرار بلند ** که دوانند اولیا آن سو سمند
- Bunda öyle velilerin at koşturdukları makamlara ait yüce bahisler, yüksek şeyler yok…
-
از مقامات تبتل تا فنا ** پایه پایه تا ملاقات خدا 4235
- Dünyadan ve Allah’tan başka her şeyden kesilmeden tut da yokluk makamına kadar derece derece, mertebe mertebe Allah’a ulaşıncaya kadar
-
شرح و حد هر مقام و منزلی ** که بپر زو بر پرد صاحب‌دلی
- Her durağın, her konağın şehri de yok ki bir gönül sahibi onunla kanatlanıp uçsun” dedi.
-
چون کتاب الله بیامد هم بر آن ** این چنین طعنه زدند آن کافران
- O kâfirler Allah’ın kitabını da bu çeşit kınadılar.
-
که اساطیرست و افسانه‌ی نژند ** نیست تعمیقی و تحقیقی بلند
- “Bu esatirden eski masallardan ibaret… Öyle derin bahisler, yüce hakikatleri eşelemeler yok, bunda.
-
کودکان خرد فهمش می‌کنند ** نیست جز امر پسند و ناپسند
- Bunu küçücük çocuklar bile anlar. Kabul edilecek yahut edilmeyecek emirlerden nehiylerden ibaret.
-
ذکر یوسف ذکر زلف پر خمش ** ذکر یعقوب و زلیخا و غمش 4240
- Yusuf, Yusuf’un büklüm, büklüm zülüfleri… Yakup, Zeliha, Zeliha’nın derdi…
-
ظاهرست و هرکسی پی می‌برد ** کو بیان که گم شود در وی خرد
- Hep bunlar değil mi? Bunları herkes anlar, bilir. Nerede bir söz ki akıl, onu idrak edemesin de hayretlere düşsün” dediler.
-
گفت اگر آسان نماید این به تو ** این چنین آسان یکی سوره بگو
- Allah’ta dedi ki: “Eğer bu sana kolay görünüyorsa bu çeşit kolay, basit bir sure söyleyiver.
-
جنتان و انستان و اهل کار ** گو یکی آیت ازین آسان بیار
- Cinlerinize, insanlarınıza kudret ve sanat sahibi olanlarınıza söyleyin de ehemmiyetsiz gördüğünüz ayetler gibi bir ayet meydana getirsinler!”
-
تفسیر این خبر مصطفی علیه السلام کی للقران ظهر و بطن و لبطنه بطن الی سبعة ابطن
- Mustafa aleyhisselâm’ın “Kur’an’ın zahiri var, bâtını var, bâtının da yedinci bâtına kadar bâtını var” hadisinin tefsiri
-
حرف قرآن را بدان که ظاهریست ** زیر ظاهر باطنی بس قاهریست
- Bil ki Kur’an’ın bir zahiri var… Zahirin de gizli ve pek kuvvetli bir de içyüzü var.