-
او همی‌گفتش چه گویی ترهات ** نه ترا دانم نه نام تو نه جات
- Köylü de “Saçma sapan ne söylenip duruyorsun ki? Ne seni tanıyorum, ne adını, ne yerini!” diyordu.
-
پنجمین شب ابر و بارانی گرفت ** کاسمان از بارشش دارد شگفت
- Beşinci gece gökyüzünü bulutlar kapladı, bir yağmur başladı ki gök bile bu yağışa şaşa kaldı.
-
چون رسید آن کارد اندر استخوان ** حلقه زد خواجه که مهتر را بخوان
- Artık bıçak kemiğe dayanınca şehirli “Ev sahibini çağırın” diye kapının halkasını döğmeye başladı.
-
چون بصد الحاح آمد سوی در ** گفت آخر چیست ای جان پدر 620
- Köylü, yüzlerce ısrardan sonra nihayet kapıya gelip “Babasının canı ne istersin, ne var” deyince
-
گفت من آن حقها بگذاشتم ** ترک کردم آنچ می‌پنداشتم
- Şehirli, dedi ki: “Bunca haktan vazgeçtim, bütün zanlarımı, düşüncelerimi terk ettim.
-
پنج‌ساله رنج دیدم پنج روز ** جان مسکینم درین گرما و سوز
- Zavallı cancağızım, beş günde bu sıcakta yanıp şu soğukta donarak beş yıllık zahmet çekti.”
-
یک جفا از خویش و از یار و تبار ** در گرانی هست چون سیصد هزار
- Bildikten, dosttan, soydan gelen bir cefa, ağyarın üç yüz bin cefasına eşittir.
-
زانک دل ننهاد بر جور و جفاش ** جانش خوگر بود با لطف و وفاش
- Çünkü insan, eşin dostun cevrü cefada bulunacağını ummaz, tabiatı daima onun lütfuna, vefasına alışmıştır.
-
هرچه بر مردم بلا و شدتست ** این یقین دان کز خلاف عادتست 625
- İnsanların uğradıkları belâ ve mihnet, dikkat edersen anlarsın ki alışmadıkları şeylerden meydana gelir.
-
گفت ای خورشید مهرت در زوال ** گر تو خونم ریختی کردم حلال
- Şehirli: “Ey sevgi güneşi zevale erişen arkadaş, kanımı bile döksen helâl ederim.
-
امشب باران به ما ده گوشه‌ای ** تا بیابی در قیامت توشه‌ای
- Yalnız şu yağışlı gecede bize bir bucak ver de kıyametten sen de bunun ecrine nail ol” dedi.
-
گفت یک گوشه‌ست آن باغبان ** هست اینجا گرگ را او پاسبان
- Köylü, “Orada bağcının sığındığı bir bucak var. Bağcı, o bucakta kurtları bekler.
-
در کفش تیر و کمان از بهر گرگ ** تا زند گر آید آن گرگ سترگ
- Kurt gelirse öldürmek için eline yayını, okunu alır, bekler durur.
-
گر تو آن خدمت کنی جا آن تست ** ورنه جای دیگری فرمای جست 630
- Sen de o zahmeti çekebilirsen ne âlâ, orası senin olsun. Fakat bu işi başaramazsan kendine başka bir yer ara” deyince,
-
گفت صد خدمت کنم تو جای ده ** آن کمان و تیر در کفم بنه
- Şehirli dedi ki: “Sana yüzlerce hizmette bulunayım, sen tek yer ver. O yayı, oku da ver elime.
-
من نخسپم حارسی رز کنم ** گر بر آرد گرگ سر تیرش زنم
- Ben uyumam, üzümleri beklerim. Kurt gelirse tam kellesinden vururum.
-
بهر حق مگذارم امشب ای دودل ** آب باران بر سر و در زیر گل
- İkiyüzlü münafık. Allah için olsun sen beni gece vakti yağmur altında, çamur üstünde bırakma da!”
-
گوشه‌ای خالی شد و او با عیال ** رفت آنجا جای تنگ و بی مجال
- O bucak boşaltılınca şehirli, çoluk, çocuğuyla beraber o daracık, o dönüp kımıldamağa bile imkânsız yere gitti.
-
چون ملخ بر همدگر گشته سوار ** از نهیب سیل اندر کنج غار 635
- Selden, mağara bucağına sığınmış çekirgeler gibi âdeta birbirlerinin üstüne binmişlerdi.
-
شب همه شب جمله گویان ای خدا ** این سزای ما سزای ما سزا
- Bütün gece “Aman Yarabbi, sen acı. Biz değil buna, hatta bunun iki yüz misline bile lâyığız.
-
این سزای آنک شد یار خسان ** یا کسی کرداز برای ناکسان
- Aşağılık kişilerle dost olanın, adam olmayanlara adamlık gösterenlerin lâyığı budur.
-
این سزای آنک اندر طمع خام ** ترک گوید خدمت خاک کرام
- Ham tamaha düşüp ulular kapısındaki hizmeti bırakan, buna lâyıktır.
-
خاک پاکان لیسی و دیوارشان ** بهتر از عام و رز و گلزارشان
- Temiz kişilerin taşını, toprağını öpüp yalamak aşağılık adamlara hizmetten, onların bağına, bahçesine nail olmaktan yeğdir.
-
بنده‌ی یک مرد روشن‌دل شوی ** به که بر فرق سر شاهان روی 640
- Gönlü aydın bir ere kul olmak, padişahların başına taç olmadan daha iyi.
-
از ملوک خاک جز بانگ دهل ** تو نخواهی یافت ای پیک سبل
- Ey yol çavuşu, ey aykırı yollarda koşup duran, sen şu toprak yüzündeki padişahlardan davul sesinden başka bir şey bulamazsın ki.