English    Türkçe    فارسی   

3
1280-1329

  • بسته‌پایی چون گیا اندر زمین ** سر بجنبانی ببادی بی‌یقین 1280
  • Thou art foot-bound on the earth, like grass: thou noddest thy head at a (breath of) wind, (though thou art) without certainty.
  • لیک پایت نیست تا نقلی کنی ** یا مگر پا را ازین گل بر کنی
  • But thou hast no (spiritual) foot that thou shouldest make a departure or perchance drag thy foot out of this mud.
  • چون کنی پا را حیاتت زین گلست ** این حیاتت را روش بس مشکلست
  • How shouldest thou drag thy foot away? Thy life is from this mud: ’tis mighty hard for this life of thine to go (on the Way to God).
  • چون حیات از حق بگیری ای روی ** پس شوی مستغنی از گل می‌روی
  • (But) when thou receivest life from God, O dependent one, then thou wilt become independent of the mud and wilt go (aloft).
  • شیر خواره چون ز دایه بسکلد ** لوت‌خواره شد مرورا می‌هلد
  • When the sucking (babe) is separated from its nurse, it becomes an eater of morsels and abandons her.
  • بسته‌ی شیر زمینی چون حبوب ** جو فطام خویش از قوت القلوب 1285
  • Thou, like seeds, art in bondage to the milk of earth: seek to wean thyself by (partaking of) the spiritual food.
  • حرف حکمت خور که شد نور ستیر ** ای تو نور بی‌حجب را ناپذیر
  • Drink the word of Wisdom, for it hath become a hidden (veiled) light, O thou who art unable to receive the unveiled Light,
  • تا پذیرا گردی ای جان نور را ** تا ببینی بی‌حجب مستور را
  • To the end that thou mayst become able, O Soul, to receive the Light, and that thou mayst behold without veils that which (now) is hidden,
  • چون ستاره سیر بر گردون کنی ** بلک بی گردون سفر بی‌چون کنی
  • And traverse the sky like a star; nay, (that thou mayst) journey unconditioned, without (any) sky.
  • آنچنان کز نیست در هست آمدی ** هین بگو چون آمدی مست آمدی
  • (’Twas) thus thou camest into being from non-existence. Say now, how didst thou come? Thou camest drunken (unconscious).
  • راههای آمدن یادت نماند ** لیک رمزی بر تو بر خواهیم خواند 1290
  • The ways of thy coming are not remembered by thee, but we will recite to thee a hint (thereof).
  • هوش را بگذار وانگه هوش‌دار ** گوش را بر بند وانگه گوش دار
  • Let thy mind go, and then be mindful! Close thine ear, and then listen!
  • نه نگویم زانک خامی تو هنوز ** در بهاری تو ندیدستی تموز
  • Nay, I will not tell (it), because thou still art unripe: thou art in (thy) springtime, thou hast not seen (the month of) Tamúz.
  • این جهان همچون درختست ای کرام ** ما برو چون میوه‌های نیم‌خام
  • This world is even as the tree, O noble ones: we are like the half-ripened fruit upon it.
  • سخت گیرد خامها مر شاخ را ** زانک در خامی نشاید کاخ را
  • The unripe (fruits) cling fast to the bough, because during (their) immaturity they are not meet for the palace.
  • چون بپخت و گشت شیرین لب‌گزان ** سست گیرد شاخها را بعد از آن 1295
  • When they have ripened and have become sweet—after that, biting their lips, they take (but) a feeble hold of the boughs.
  • چون از آن اقبال شیرین شد دهان ** سرد شد بر آدمی ملک جهان
  • When the mouth has been sweetened by that felicity, the kingdom of the world becomes cold (unpleasing) to Man.
  • سخت‌گیری و تعصب خامی است ** تا جنینی کار خون‌آشامی است
  • To take a tight hold and to attach one's self strongly (to the world) is (a sign of) unripeness: so long as thou art an embryo, thy occupation is blood-drinking.
  • چیز دیگر ماند اما گفتنش ** با تو روح القدس گوید بی منش
  • Another thing remains (to be said), but the Holy Spirit will tell thee the tale of it, without me.
  • نه تو گویی هم بگوش خویشتن ** نه من ونه غیرمن ای هم تو من
  • Nay, thou wilt tell it even to thine own ear—neither I nor another than I (will tell it thee), O thou that art even I—
  • همچو آن وقتی که خواب اندر روی ** تو ز پیش خود به پیش خود شوی 1300
  • Just as, when thou fallest asleep, thou goest from the presence of thyself into the presence of thyself:
  • بشنوی از خویش و پنداری فلان ** با تو اندر خواب گفتست آن نهان
  • Thou hearest from thyself, and deemest that such or such a one has secretly told thee in the dream that (which thou hast heard).
  • تو یکی تو نیستی ای خوش رفیق ** بلک گردونی ودریای عمیق
  • Thou art not a single “thou,” O good comrade; nay, thou art the sky and the deep sea.
  • آن تو زفتت که آن نهصدتوست ** قلزمست وغرقه گاه صد توست
  • Thy mighty “Thou,” which is nine hundredfold, is the ocean and the drowning-place of a hundred “thou's.”
  • خود چه جای حد بیداریست و خواب ** دم مزن والله اعلم بالصواب
  • Indeed, what occasion (is there) for the terms wakefulness and sleep? Do not speak, for God knoweth best what is right.
  • دم مزن تا بشنوی از دم ز نان ** آنچ نامد در زبان و در بیان 1305
  • Do not speak, so that thou mayst hear from the Speakers that which came not into utterance or into explanation.
  • دم مزن تا بشنوی زان آفتاب ** آنچ نامد درکتاب و در خطاب
  • Do not speak, so that thou mayst hear from the Sun that which came not into book or into allocution.
  • دم مزن تا دم زند بهر تو روح ** آشنا بگذار در کشتی نوح
  • Do not speak, so that the Spirit may speak for thee: in the ark of Noah leave off swimming!
  • همچو کنعان کشنا می‌کرد او ** که نخواهم کشتی نوح عدو
  • (Be not) like Canaan, who was swimming and saying, “I do not want the ark of Noah, (who is) my enemy.”
  • هی بیا در کشتی بابا نشین ** تا نگردی غرق طوفان ای مهین
  • (Noah said), “Hey, come and sit in thy father's ark, that thou mayst not be drowned in the Flood, O despicable one!”
  • گفت نه من آشنا آموختم ** من بجز شمع تو شمع افروختم 1310
  • He answered, “Nay, I have learned to swim: I have lighted a candle other than thy candle.”
  • هین مکن کین موج طوفان بلاست ** دست و پا و آشنا امروز لاست
  • (Noah said), “Beware! Do it not, for these waves are the Flood of tribulation; to-day hand and foot and swimming are naught.
  • باد قهرست و بلای شمع کش ** جز که شمع حق نمی‌پاید خمش
  • ’Tis the wind of vengeance and the woe that extinguishes the candle (of contrivance). No candle but God's is enduring. Be silent!”
  • گفت نه رفتم برآن کوه بلند ** عاصمست آن که مرا از هر گزند
  • He said, “Nay, I will go up that high mountain: that mountain will protect me from every hurt.”
  • هین مکن که کوه کاهست این زمان ** جز حبیب خویش را ندهد امان
  • (Noah said), “Beware! Do it not, for at this time the mountain is (but) a straw. He giveth safety to none except His beloved.”
  • گفت من کی پند تو بشنوده‌ام ** که طمع کردی که من زین دوده‌ام 1315
  • He answered, “When have I listened to thy advice, that thou shouldst hope (as thou didst) that I am of this family?
  • خوش نیامد گفت تو هرگز مرا ** من بری‌ام از تو در هر دو سرا
  • Thy words were never pleasing to me: I am quit of thee in both worlds.”
  • هین مکن بابا که روز ناز نیست ** مر خدا را خویش وانباز نیست
  • (Noah said), “Beware, bábá, do it not, for (this) is not the day for disdain. God hath no kinship or partner.
  • تا کنون کردی واین دم نازکیست ** اندرین درگاه گیرا ناز کیست
  • Until now thou hast shown (disdain), and at this moment there is disdain (on the part of God): whose disdain is of any effect in this Court?
  • لم یلد لم یولدست او از قدم ** نه پدر دارد نه فرزند و نه عم
  • From eternity He is (the One that) begetteth not, nor is He begotten: He hath neither father nor son nor uncle.
  • ناز فرزندان کجا خواهد کشید ** ناز بابایان کجا خواهد شنید 1320
  • How will He suffer the disdain of sons? How will He hearken to the disdain of fathers?
  • نیستم مولود پیراکم بناز ** نیستم والد جوانا کم گراز
  • (God saith), ‘I am not begotten: O old man, do not be proud. I am not a begetter: O youth, do not strut.
  • نیستم شوهر نیم من شهوتی ** ناز را بگذار اینجا ای ستی
  • I am not a husband, I am not connected with lust: here, O lady, leave off being disdainful.’
  • جز خضوع و بندگی و اضطرار ** اندرین حضرت ندارد اعتبار
  • Excepting humility and slavishness and utter helplessness, naught hath consideration in this Presence.”
  • گفت بابا سالها این گفته‌ای ** باز می‌گویی بجهل آشفته‌ای
  • He (Canaan) said, “Father, for years thou hast said this; (now) thou art saying (it) again: thou art deranged with folly.
  • چند ازینها گفته‌ای با هرکسی ** تا جواب سرد بشنودی بسی 1325
  • How many of these things hast thou said to every one, so that oftentimes thou hast heard a cold (rough) answer!
  • این دم سرد تو در گوشم نرفت ** خاصه اکنون که شدم دانا و زفت
  • This cold breath (tiresome discourse) of thine did not enter my ear, (nor will it), especially now when I have become wise and strong.”
  • گفت بابا چه زیان دارد اگر ** بشنوی یکبار تو پند پدر
  • He (Noah) said, “Bábá, what harm will it do if thou listen once to the advice of thy father?”
  • همچنین می‌گفت او پند لطیف ** همچنان می‌گفت او دفع عنیف
  • On this wise was he (Noah) speaking kindly counsel, and on that wise was he (Canaan) uttering harsh refusal.
  • نه پدر از نصح کنعان سیر شد ** نه دمی در گوش آن ادبیر شد
  • Neither did the father become weary of admonishing Canaan, nor did a single breath (word) enter the ear of that graceless man.