English    Türkçe    فارسی   

3
2804-2853

  • گفت فردا بشنوی این بانگ را ** نعره یا حسرتا وا ویلتا
  • He said, “You will hear this noise to-morrow, (namely) cries of ‘Oh, alas!’ and ‘Oh, woe is me!’”
  • آن دروغست و کژ و بر ساخته ** سر آن کژ را تو هم نشناخته 2805
  • That (story of the hare and the elephant) is a lie and false and made up; moreover, thou hast not perceived the secret (the esoteric meaning) of that falsehood.
  • جواب آن مثل کی منکران گفتند از رسالت خرگوش پیغام به پیل از ماه آسمان
  • The answer to the parable which the unbelievers related concerning the hare's being sent as ambassador with a message to the elephant from the Moon in heaven.
  • سر آن خرگوش دان دیو فضول ** که به پیش نفس تو آمد رسول
  • Know that the hidden nature of that hare is the insolent Devil who came as an ambassador to thy soul,
  • تا که نفس گول را محروم کرد ** ز آب حیوانی که از وی خضر خورد
  • In order that he might deprive thy foolish soul of the Water of Life whence Khizr drank.
  • بازگونه کرده‌ای معنیش را ** کفر گفتی مستعد شو نیش را
  • Thou hast perverted its (the parable's) meaning, thou hast uttered blasphemy: prepare thyself for the sting (of Divine chastisement).
  • اضطراب ماه گفتی در زلال ** که بترسانید پیلان را شغال
  • Thou hast spoken of the moon's being disturbed in the limpid water, whereby the jackal (hare) frightened the elephants;
  • قصه‌ی خرگوش و پیل آری و آب ** خشیت پیلان ز مه در اضطراب 2810
  • Thou relatest the story of the hare and the elephant and the water, and the elephant's fear of the moon when it was disturbed:
  • این چه ماند آخر ای کوران خام ** با مهی که شد زبونش خاص و عام
  • O ye half-baked blind men, pray, how does this bear any resemblance to the Moon to whom (both) lords and commons are subject?
  • چه مه و چه آفتاب و چه فلک ** چه عقول و چه نفوس و چه ملک
  • What is the moon and what is the sun and what is the sky? What are intelligences and souls and angels?
  • آفتاب آفتاب آفتاب ** این چه می‌گویم مگر هستم بخواب
  • “The Sun of the sun of the sun”: what is this I am saying (of God)? Surely I am asleep.
  • صد هزاران شهر را خشم شهان ** سرنگون کردست ای بد گم‌رهان
  • The wrath of the (spiritual) kings has overthrown hundreds of thousands of cities, O ye wicked who have lost the way.
  • کوه بر خود می‌شکافد صد شکاف ** آفتابی از کسوفش در شغاف 2815
  • At their beck the mountain splits on itself into a hundred fissures; a sun is (enveloped) in a veil (of darkness) through the eclipse (occultation) of him (the perfect saint).
  • خشم مردان خشک گرداند سحاب ** خشم دلها کرد عالمها خراب
  • The wrath of (holy) men makes the clouds dry; the wrath of (saintly) hearts has laid worlds waste.
  • بنگرید ای مردگان بی حنوط ** در سیاستگاه شهرستان لوط
  • Look, O ye unembalmed dead, upon the place where the city of Lot suffered punishment!
  • پیل خود چه بود که سه مرغ پران ** کوفتند آن پیلکان را استخوان
  • What is the elephant even? for three flying birds crushed the bones of those wretched elephants.
  • اضعف مرغان ابابیلست و او ** پیل را بدرید و نپذیرد رفو
  • The abábíl is the weakest of birds, and (yet) it rent the elephant irreparably.
  • کیست کو نشنید آن طوفان نوح ** یا مصاف لشکر فرعون و روح 2820
  • Who is there that has not heard of the Flood of Noah, or of the battle of Pharaoh's host with the Spirit?
  • روحشان بشکست و اندر آب ریخت ** ذره ذره آبشان بر می‌گسیخت
  • The Spirit routed them and cast them pell-mell into the water: the water was shattering them to atoms.
  • کیست کو نشنید احوال ثمود ** و آنک صرصر عادیان را می‌ربود
  • Who is there that has not heard what happened to Thamúd and how the sarsar wind swept the ‘Ádites away?
  • چشم باری در چنان پیلان گشا ** که بدندی پیل‌کش اندر وغا
  • Open thine eyes for once (and look) upon such elephants (mighty prophets), who were killers of elephants (tyrants) in war.
  • آنچنان پیلان و شاهان ظلوم ** زیر خشم دل همیشه در رجوم
  • Such elephants and unjust kings as those are always in excommunication under the wrath of the (prophet's) heart.
  • تا ابد از ظلمتی در ظلمتی ** می‌روند و نیست غوثی رحمتی 2825
  • Unto everlasting they go from a darkness to a darkness, and there is no succour, no mercy.
  • نام نیک و بد مگر نشنیده‌اید ** جمله دیدند و شما نادیده‌اید
  • Perchance ye have not heard the name of good and evil. All have seen, and ye are seeing not.
  • دیده را نادیده می‌آرید لیک ** چشمتان را وا گشاید مرگ نیک
  • Ye feign not to see the visible, but death will open your eyes well.
  • گیر عالم پر بود خورشید و نور ** چون روی در ظلمتی مانند گور
  • Suppose the world is full of sun and light: when thou goest into a darkness like the grave,
  • بی نصیب آیی از آن نور عظیم ** بسته‌روزن باشی از ماه کریم
  • Thou becomest without (any) share in that great light; thou art window-shut to the bounteous moon.
  • تو درون چاه رفتستی ز کاخ ** چه گنه دارد جهانهای فراخ 2830
  • Thou hast gone from the belvedere into the pit: how are the spacious worlds to blame (for their being invisible to thee)?
  • جان که اندر وصف گرگی ماند او ** چون ببیند روی یوسف را بگو
  • The soul that has remained in the quality of wolfishness, how should it behold the face of Joseph? Say!
  • لحن داودی به سنگ و که رسید ** گوش آن سنگین دلانش کم شنید
  • The music of David reached (affected) rock and mountain, (but) the ears of those stony-hearted ones heard it not.
  • آفرین بر عقل و بر انصاف باد ** هر زمان والله اعلم بالرشاد
  • Blessing ever be on reason and justice!—and God best knoweth the right way.
  • صدقوا رسلا کراما یا سبا ** صدقوا روحا سباها من سبا
  • Believe noble Messengers, O Sabá! Believe a spirit made captive by Him who captured it.
  • صدقوهم هم شموس طالعه ** یومنوکم من مخازی القارعه 2835
  • Believe them—they are rising suns—and they will preserve thee from the ignominies of al-Qári‘a.
  • صدقوهم هم بدور زاهره ** قبل ان یلقوکم بالساهره
  • Believe them—they are shining full-moons—ere they confront thee with al- Sáhira.
  • صدقوهم هم مصابیح الدجی ** اکرموهم هم مفاتیح الرجا
  • Believe them—they are the lamps of darkness; honour them— they are the keys of hope.
  • صدقوا من لیس یرجو خیرکم ** لا تضلوا لا تصدوا غیرکم
  • Believe those who hope not for your bounty; do not go astray, do not turn others away (from the Truth).
  • پارسی گوییم هین تازی بهل ** هندوی آن ترک باش ای آب و گل
  • Let us speak Persian: come, abandon Arabic. Be the Hindú (slave) of that Turcoman (the Divine Beloved), O (man of) water and clay.
  • هین گواهیهای شاهان بشنوید ** بگرویدند آسمانها بگروید 2840
  • Hark, listen to the testimonies of the (spiritual) kings; the heavens have believed (them): believe ye!
  • معنی حزم و مثال مرد حازم
  • The meaning of prudence, and a parable of the prudent man.
  • یا به حال اولینان بنگرید ** یا سوی آخر بحزمی در پرید
  • Either consider what happened to the former (peoples), or fly with a (great) prudence towards the latter end.
  • حزم چه بود در دو تدبیر احتیاط ** از دو آن گیری که دورست از خباط
  • What is prudence? Precaution in (the case of) two (alternative) plans: of the two you will take that one which is far from craziness.
  • آن یکی گوید درین ره هفت روز ** نیست آب و هست ریگ پای‌سوز
  • One person may say, “On this road there is no water for seven days, and there is foot-scorching sand.”
  • آن دگر گوید دروغست این بران ** که بهر شب چشمه‌ای بینی روان
  • Another may say, “This is false: push on, for you will find a running fountain every night.”
  • حزم آن باشد که بر گیری تو آب ** تا رهی از ترس و باشی بر صواب 2845
  • It is prudence that you take water (with you), so that you may be saved from dread and may be on the right (side).
  • گر بود در راه آب این را بریز ** ور نباشد وای بر مرد ستیز
  • If there be water (on the road), spill this (water which you have taken with you); and if there be none, alas for the obstinate man!
  • ای خلیفه‌زادگان دادی کنید ** حزم بهر روز میعادی کنید
  • O children of the Vicegerent (Adam), deal justly: act with prudence for the sake of the Day of Tryst (Judgement).
  • آن عدوی کز پدرتان کین کشید ** سوی زندانش ز علیین کشید
  • That enemy who took vengeance upon your father and dragged him from ‘Illiyyín to prison,
  • آن شه شطرنج دل را مات کرد ** از بهشتش سخره‌ی آفات کرد
  • And checkmated that king of the spiritual chessboard and made him, (cast out) from Paradise, a thrall to calamities—
  • چند جا بندش گرفت اندر نبرد ** تا بکشتی در فکندش روی‌زرد 2850
  • How often in combat did he seize him by sleight, that he might wrestle with him and throw him (to the ground) in disgrace!
  • اینچنین کردست با آن پهلوان ** سست سستش منگرید ای دیگران
  • Thus hath he done to that paladin (Adam): do not regard him with contempt, O ye others!
  • مادر و بابای ما را آن حسود ** تاج و پیرایه بچالاکی ربود
  • That envious one nimbly snatched away our mother's and father's crown and ornament.
  • کردشان آنجا برهنه و زار و خوار ** سالها بگریست آدم زار زار
  • There he made them naked and wretched and despicable: (many) years did Adam weep bitterly,