English    Türkçe    فارسی   

3
674-723

  • پس برو تکلیف چون باشد روا ** اسب ساقط گشت و شد بی دست و پا
  • To him (the God-intoxicated man), then, how should the obligation (to keep the Law) be applicable? The horse is fallen (out of account) and has become unable to move.
  • بار کی نهد در جهان خرکره را ** درس کی دهد پارسی بومره را 675
  • Who in the world would lay a load upon the ass-colt? Who would give lessons in Persian to Bú Murra?
  • بار بر گیرند چون آمد عرج ** گفت حق لیس علی الاعمی حرج
  • When lameness comes, the load is taken off: God hath said,It is no sin in the blind.
  • سوی خود اعمی شدم از حق بصیر ** پس معافم از قلیل و از کثیر
  • I have become blind in regard to myself, seeing by (the grace of) God: therefore I am absolved from the small (obligation) and from the great.”
  • لاف درویشی زنی و بی‌خودی ** های هوی مستیان ایزدی
  • Thou braggest of thy dervishhood and selflessness, (thou utterest) the wailful cries of those intoxicated with God,
  • که زمین را من ندانم ز آسمان ** امتحانت کرد غیرت امتحان
  • Saying, “I know not earth from heaven.” The (Divine) jealousy hath tried thee, tried thee (and found thee wanting).
  • باد خرکره‌ی چنین رسوات کرد ** هستی نفی ترا اثبات کرد 680
  • Thus hath the wind of thy ass-colt put thee to shame, thus hath it affirmed the existence of thy self-negation.
  • این چنین رسوا کند حق شید را ** این چنین گیرد رمیده‌صید را
  • In this wise doth God expose hypocrisy, in this wise doth He catch the quarry that has started away.
  • صد هزاران امتحانست ای پسر ** هر که گوید من شدم سرهنگ در
  • There are hundreds of thousands of trials, O son, for any one who says, “I am the captain of the Gate.”
  • گر نداند عامه او را ز امتحان ** پختگان راه جویندش نشان
  • If the vulgar do not know him by (putting him to) the trial, (yet) the adepts of the Way will demand from him the token (of his veracity).
  • چون کند دعوی خیاطی خسی ** افکند در پیش او شه اطلسی
  • When a churl pretends to be a tailor, the king will throw down a piece of satin in front of him,
  • که ببر این را بغلطاق فراخ ** ز امتحان پیدا شود او را دو شاخ 685
  • Saying, “Cut this into a wide undervest (baghaltáq)”: from (as the result of) the trial there appear two horns on him.
  • گر نبودی امتحان هر بدی ** هر مخنث در وغا رستم بدی
  • Were there not a testing of every vicious person, every effeminate would be a Rustam in the fray.
  • خود مخنث را زره پوشیده گیر ** چون ببیند زخم گردد چون اسیر
  • Even suppose that the effeminate has put on a coat of mail: as soon as he feels the blow, he will become as a captive.
  • مست حق هشیار چون شد از دبور ** مست حق ناید به خود تا نفخ صور
  • How will he that is intoxicated with God be restored to his senses by (the soft breath of) the west-wind? The God-intoxicated man will not come to himself till the blast of the trumpet (of Resurrection).
  • باده‌ی حق راست باشد بی دروغ ** دوغ خوردی دوغ خوردی دوغ دوغ
  • The wine of God is true, not false: thou hast drunk buttermilk, thou hast drunk buttermilk, buttermilk, buttermilk!
  • ساختی خود را جنید و بایزید ** رو که نشناسم تبر را از کلید 690
  • Thou hast made thyself out to be a Junayd or a Báyazíd, (saying), “Begone, for I do not know a hatchet from a key.”
  • بدرگی و منبلی و حرص و آز ** چون کنی پنهان بشید ای مکرساز
  • How by means of hypocrisy, O contriver of fraud, wilt thou conceal depravity of nature and (spiritual) sloth and greed and concupiscence?
  • خویش را منصور حلاجی کنی ** آتشی در پنبه‌ی یاران زنی
  • Thou makest thyself a Mansúr-i Halláj and settest fire to the cotton of thy friends,
  • که بنشناسم عمر از بولهب ** باد کره‌ی خود شناسم نیمشب
  • Saying, “I do not know ‘Umar from Bú Lahab, (but) I know the wind of my ass-colt at midnight.”
  • ای خری کین از تو خر باور کند ** خویش را بهر تو کور و کر کند
  • Oh, the ass that would believe this from an ass like thee, and would make himself blind and deaf for thy sake!
  • خویش را از ره‌روان کمتر شمر ** تو حریف ره‌ریانی گه مخور 695
  • Do not count thyself one of the travellers on the Way; thou art a comrade of them that defile the Way: do not eat dung (do not talk rubbish)!
  • باز پر از شید سوی عقل تاز ** کی پرد بر آسمان پر مجاز
  • Fly back from hypocrisy, hasten towards Reason: how shall the wing of the phenomenal (unreal) soar to Heaven?
  • خویشتن را عاشق حق ساختی ** عشق با دیو سیاهی باختی
  • Thou hast feigned to be a lover of God, (but in truth) thou hast played the game of love with a black devil.
  • عاشق و معشوق را در رستخیز ** دو بدو بندند و پیش آرند تیز
  • At the Resurrection lover and beloved shall be tied in couples and quickly brought forward (to judgement).
  • تو چه خود را گیج و بی‌خود کرده‌ای ** خون رز کو خون ما را خورده‌ای
  • Why hast thou made thyself crazy and senseless? Where is the blood of the vine? Thou hast drunk our blood,
  • رو که نشناسم ترا از من بجه ** عارف بی‌خویشم و بهلول ده 700
  • (Saying), “Begone, I do not know thee: spring away from me. I am a gnostic who is beside himself and (I am) the Buhlúl of the village.”
  • تو توهم می‌کنی از قرب حق ** که طبق‌گر دور نبود از طبق
  • Thou art conceiving a false opinion of thy nearness to God, thinking that the Tray-maker is not far from the tray;
  • این نمی‌بینی که قرب اولیا ** صد کرامت دارد و کار و کیا
  • (And) thou dost not see this, that the nearness of the saints (to God) hath a hundred miracles and pomps and powers.
  • آهن از داوود مومی می‌شود ** موم در دستت چو آهن می‌بود
  • By David iron is made (soft as) a piece of wax; in thy hand wax is (hard) as iron.
  • قرب خلق و رزق بر جمله‌ست عام ** قرب وحی عشق دارند این کرام
  • Nearness (to God) in respect of (His) creating and sustaining (us) is common to all, (but only) these noble ones possess the nearness (consisting) of the inspiration of Love.
  • قرب بر انواع باشد ای پدر ** می‌زند خورشید بر کهسار و زر 705
  • Nearness is of various kinds, O father: the sun strikes (both) on the mountains and on the gold (in the mine);
  • لیک قربی هست با زر شید را ** که از آن آگه نباشد بید را
  • But between the sun and the gold there is a nearness (affinity) of which the bíd-tree hath no knowledge.
  • شاخ خشک و تر قریب آفتاب ** آفتاب از هر دو کی دارد حجاب
  • (Both) the dry and fresh bough are near to the sun: how should the sun be screened off from either?
  • لیک کو آن قربت شاخ طری ** که ثمار پخته از وی می‌خوری
  • But where is the nearness of the sappy bough, from which you eat ripe fruit?
  • شاخ خشک از قربت آن آفتاب ** غیر زوتر خشک گشتن گو بیاب
  • From nearness to the sun let the dry bough get (if it can) anything besides withering sooner!
  • آنچنان مستی مباش ای بی‌خرد ** که به عقل آید پشیمانی خورد 710
  • O man without wisdom, do not be an inebriate of the sort that (when) he comes (back) to his wits he feels sorry;
  • بلک از آن مستان که چون می می‌خورند ** عقلهای پخته حسرت می‌برند
  • Nay, be one of those inebriates on account of whom, whilst they are drinking the wine (of Divine Love), mature (strong) intellects suffer regret.
  • ای گرفته همچو گربه موش پیر ** گر از آن می شیرگیری شیر گیر
  • O thou who, like a cat, hast caught (nothing better than) an old mouse, if thou art pot-valiant with that wine (of Love), catch the Lion!
  • ای بخورده از خیالی جام هیچ ** همچو مستان حقایق بر مپیچ
  • O thou who hast quaffed the cup of Naught from a phantom, do not reel like them that are intoxicated with the (Divine) realities.
  • می‌فتی این سو و آن سو مست‌وار ** ای تو این سو نیستت زان سو گذار
  • Thou art falling to this side and that, like the drunken: O thou (who art) on this side, there is no passage for thee on that side.
  • گر بدان سو راه یابی بعد از آن ** گه بدین سو گه بدان سو سر فشان 715
  • If thou (ever) find the way to that side, thenceforth toss thy head now to this side, now to that!
  • جمله این سویی از آن سو کپ مزن ** چون نداری مرگ هرزه جان مکن
  • Thou art all on this side, (therefore) do not idly boast of that side: since thou hast not (died) the death (to self), do not agonise thyself in vain.
  • آن خضرجان کز اجل نهراسد او ** شاید ار مخلوق را نشناسد او
  • He with the soul of Khadir, (he) that does not shrink from death—if he know not the created (world), ’tis fitting.
  • کام از ذوق توهم خوش کنی ** در دمی در خیک خود پرش کنی
  • Thou sweetenest thy palate with the savour of false imagination; thou blowest into the bag of selfhood and fillest it:
  • پس به یک سوزن تهی گردی ز باد ** این چنین فربه تن عاقل مباد
  • Then, at one prick of a needle thou art emptied of wind— may no intelligent man's body be fat (swollen) like this!
  • کوزه‌ها سازی ز برف اندر شتا ** کی کند چون آب بیند آن وفا 720
  • Thou makest pots of snow in winter: when they see the water how shall they maintain that (former) constancy?
  • افتادن شغال در خم رنگ و رنگین شدن و دعوی طاوسی کردن میان شغالان
  • How the jackal fell into the dyeing-vat and was dyed with many colours and pretended amongst the jackals that he was a peacock.
  • آن شغالی رفت اندر خم رنگ ** اندر آن خم کرد یک ساعت درنگ
  • A certain jackal went into the dyeing-vat, stayed in the vat for a while,
  • پس بر آمد پوستش رنگین شده ** که منم طاووس علیین شده
  • And then arose, his skin having become particoloured, saying, ‘I have become the Peacock of ‘Illiyyín.’’
  • پشم رنگین رونق خوش یافته ** آفتاب آن رنگها بر تافته
  • His coloured fur had gained a charming brilliance, and the sun shone upon those colours.