English    Türkçe    فارسی   

4
1047-1096

  • کور گفتش آخر آن یاران تو ** بر کهند این دم شکاری صیدجو
  • The blind man said to it (the dog), “Why, at this moment your friends are hunting and seeking prey on the mountain.
  • قوم تو در کوه می‌گیرند گور ** در میان کوی می‌گیری تو کور
  • Your kinsfolk are catching onagers in the mountains: you are catching blind men in the streets.”
  • ترک این تزویر گو شیخ نفور ** آب شوری جمع کرده چند کور
  • O recalcitrant Shaykh, abandon this imposture: thou art (like) briny water, having gathered some blind men (around thee),
  • کین مریدان من و من آب شور ** می‌خورند از من همی گردند کور 1050
  • (As though implicitly thou wert) saying, “These are my disciples, and I am (like) briny water: they drink of me and become blind.”
  • آب خود شیرین کن از بحر لدن ** آب بد را دام این کوران مکن
  • Sweeten thy water with the esoteric Sea: do not make the foul water a snare for these blind ones.
  • خیز شیران خدا بین گورگیر ** تو چو سگ چونی بزرقی کورگیر
  • Arise, behold the lions of God who catch the onager: how art thou, like a dog, catching the blind with a (display of) hypocrisy?
  • گور چه از صید غیر دوست دور ** جمله شیر و شیرگیر و مست نور
  • What onager (do they catch)? They are far from hunting aught but the Beloved. They all are lions and lion-catchers and intoxicated with the Light (of God).
  • در نظاره صید و صیادی شه ** کرده ترک صید و مرده در وله
  • In contemplation of the chase and hunting of the King, they have abandoned the chase and have become dead in bewilderment.
  • هم‌چو مرغ مرده‌شان بگرفته یار ** تا کند او جنس ایشان را شکار 1055
  • The Friend has taken them, like a dead bird, that (by means of them) He may hunt down their congeners.
  • مرغ مرده مضطر اندر وصل و بین ** خوانده‌ای القلب بین اصبعین
  • The dead bird is compelled (deprived of volition) in respect of being united or separated: you have read (the Hadíth), “The heart is between two fingers (of the Merciful God).”
  • مرغ مرده‌ش را هر آنک شد شکار ** چون ببیند شد شکار شهریار
  • Every one that has fallen a prey to His dead bird (will perceive), when he sees (the truth), (that) he has fallen a prey to the King.
  • هر که او زین مرغ مرده سر بتافت ** دست آن صیاد را هرگز نیافت
  • Whoever turned his head away from this dead bird never gained the hand of that Hunter.
  • گوید او منگر به مرداری من ** عشق شه بین در نگهداری من
  • It (the dead bird) says, “Do not regard my being a carcase: see the King's love (shown) in preserving me.
  • من نه مردارم مرا شه کشته است ** صورت من شبه مرده گشته است 1060
  • I am not a carcase: the King hath killed me: my appearance has become like (that of) the dead.
  • جنبشم زین پیش بود از بال و پر ** جنبشم اکنون ز دست دادگر
  • My former motion was by means of wing and pinion: now my motion proceeds from the hand of the (Divine) Judge.
  • جنبش فانیم بیرون شد ز پوست ** جنبشم باقیست اکنون چون ازوست
  • My perishable motion has gone forth from my skin: now my motion is everlasting, since it proceeds from Him.
  • هر که کژ جنبد به پیش جنبشم ** گرچه سیمرغست زارش می‌کشم
  • If any one move crookedly (misbehave) in the presence of my motion, I will kill him miserably, (even) though he is the Símurgh.
  • هین مرا مرده مبین گر زنده‌ای ** در کف شاهم نگر گر بنده‌ای
  • Beware! If thou art (spiritually) alive, do not deem me dead; if thou art a (devoted) slave (of God), regard me (as being) in the hand of the King.
  • مرده زنده کرد عیسی از کرم ** من به کف خالق عیسی درم 1065
  • Jesus, by his grace, made the dead to be living: I am in the hand of the Creator of Jesus.
  • کی بمانم مرده در قبضه‌ی خدا ** بر کف عیسی مدار این هم روا
  • How should I remain dead in the grasp of God? Likewise, do not hold this to be possible in (the case of) the hand of ‘Jesus.’
  • عیسی‌ام لیکن هر آنکو یافت جان ** از دم من او بماند جاودان
  • I am ‘Jesus’; but every one that hath gained life from (been revived by) my breath will remain unto everlasting.
  • شد ز عیسی زنده لیکن باز مرد ** شاد آنکو جان بدین عیسی سپرد
  • He (the dead man) was made living by Jesus, but died again. Happy is he that gave up his life to this ‘Jesus.’
  • من عصاام در کف موسی خویش ** موسیم پنهان و من پیدا به پیش
  • I am the staff in the hand of my ‘Moses’: my ‘Moses’ is hidden, while I am visible in presence.
  • بر مسلمانان پل دریا شوم ** باز بر فرعون اژدها شوم 1070
  • For the true believers I become a bridge across the sea; for Pharaoh, again, I become a dragon.”
  • این عصا را ای پسر تنها مبین ** که عصا بی‌کف حق نبود چنین
  • O son, do not regard this staff alone, for the staff would not be like this without the hand of God.
  • موج طوفان هم عصا بد کو ز درد ** طنطنه‌ی جادوپرستان را بخورد
  • The waves of the Flood too were a staff which, from being aggrieved, devoured the pomp of the votaries of magic.
  • گر عصاهای خدا را بشمرم ** زرق این فرعونیان را بر درم
  • If I should enumerate the staves of God, I should tear to pieces (expose and confound) the hypocrisy of these followers of Pharaoh;
  • لیک زین شیرین گیای زهرمند ** ترک کن تا چند روزی می‌چرند
  • But leave them to browse on this sweet poisonous grass for a few days.
  • گر نباشد جاه فرعون و سری ** از کجا یابد جهنم پروری 1075
  • If there be not the power and dominion of Pharaoh, whence shall Hell obtain nutriment?
  • فربهش کن آنگهش کش ای قصاب ** زانک بی‌برگ‌اند در دوزخ کلاب
  • Fatten him, then kill him, O Butcher; for the dogs in Hell are without food.
  • گر نبودی خصم و دشمن در جهان ** پس بمردی خشم اندر مردمان
  • If there were no adversary and enemy in the world, then the anger in men would die.
  • دوزخ آن خشمست خصمی بایدش ** تا زید ور نی رحیمی بکشدش
  • That anger is Hell: it needs an adversary that it may live; else Mercy would kill it.
  • پس بماندی لطف بی‌قهر و بدی ** پس کمال پادشاهی کی بدی
  • Then clemency would remain without any vengeance or evil: then how would the perfection of Kingship be (manifested)?
  • ریش‌خندی کرده‌اند آن منکران ** بر مثلها و بیان ذاکران 1080
  • Those disbelievers have made a laughing-stock of the parables and clear exposition of them that glorify (God).
  • تو اگر خواهی بکن هم ریش‌خند ** چند خواهی زیست ای مردار چند
  • Make (them) a laughing-stock, if thou wishest (O disbeliever): how long wilt thou live, O carcase, how long?
  • شاد باشید ای محبان در نیاز ** بر همین در که شود امروز باز
  • Rejoice, O lovers (of God), in supplication at this same door, for it is opened today.
  • هر حویجی باشدش کردی دگر ** در میان باغ از سیر و کبر
  • Every pot-herb, (such as) garlic and caper, has a different bed in the garden.
  • هر یکی با جنس خود در کرد خود ** از برای پختگی نم می‌خورد
  • Each with its own kind in its own bed drinks moisture (is watered) for the purpose of becoming mature.
  • تو که کرد زعفرانی زعفران ** باش و آمیزش مکن با دیگران 1085
  • Thou, who art a saffron-bed, be saffron and do not mix with the others.
  • آب می‌خور زعفرانا تا رسی ** زعفرانی اندر آن حلوا رسی
  • Drink the water, O saffron, that thou mayst attain to maturity: thou art saffron, thou wilt attain to that halwá (sweetmeat).
  • در مکن در کرد شلغم پوز خویش ** که نگردد با تو او هم‌طبع و کیش
  • Do not put thy muzzle into the bed of turnips, for it (the turnip) will not agree with thee in nature and habit.
  • تو بکردی او بکردی مودعه ** زانک ارض الله آمد واسعه
  • Thou art planted in one bed, it (the turnip) in another bed, because God's earth is spacious,
  • خاصه آن ارضی که از پهناوری ** در سفر گم می‌شود دیو و پری
  • Particularly that earth (the unseen world) where, on account of its breadth, demon and genie are lost in their journey.
  • اندر آن بحر و بیابان و جبال ** منقطع می‌گردد اوهام و خیال 1090
  • In (seeking to measure) those seas and deserts and mountains imagination and fancy fail entirely.
  • این بیابان در بیابانهای او ** هم‌چو اندر بحر پر یک تای مو
  • In (comparison with) the deserts thereof, this desert (the material world) is like a single hair in a full sea.
  • آب استاده که سیرستش نهان ** تازه‌تر خوشتر ز جوهای روان
  • The still water whose course is hidden is fresher and sweeter than running brooks,
  • کو درون خویش چون جان و روان ** سیر پنهان دارد و پای روان
  • For, like the (vital) spirit and the (rational) soul, it hath within itself a hidden course and a moving foot.
  • مستمع خفتست کوته کن خطاب ** ای خطیب این نقش کم کن تو بر آب
  • The auditor is asleep: cut short (conclude) the address: O preacher, do not draw this picture on water.
  • خیز بلقیسا که بازاریست تیز ** زین خسیسان کسادافکن گریز 1095
  • Arise, O Bilqís, for ’tis a keen (busy and lucrative) market: flee from these vile wretches who ruin (the spiritual) trade.
  • خیز بلقیسا کنون با اختیار ** پیش از آنک مرگ آرد گیر و دار
  • O Bilqís, arise now with free-will, ere Death appear in his sovereign might.