English    Türkçe    فارسی   

6
564-613

  • گر نیم لایق چه باشد گر دمی  ** ناسزایی را بپرسی در غمی 
  • Though I am not deserving (of Thy favour), what matter if for a moment Thou ask after an unworthy one (who is) in a (great) anguish?”
  • مر عدم را خود چه استحقاق بود  ** که برو لطفت چنین درها گشود  565
  • What right (to Thy favour), forsooth, had Not-being, to which Thy grace opened such doors?
  • خاک گرگین را کرم آسیب کرد  ** ده گهر از نور حس در جیب کرد 
  • (Thy) bounty touched (embraced) the mangy earth and put in its bosom ten pearls of the light of sensation—
  • پنج حس ظاهر و پنج نهان  ** که بشر شد نطفه‌ی مرده از آن 
  • Five outward senses and five inward senses—whereby the dead semen was made Man.
  • توبه بی توفیقت ای نور بلند  ** چیست جز بر ریش توبه ریش‌خند 
  • Repentance without Thy blessing, O sublime Light, what is it but to laugh at the beard of repentance?
  • سبلتان توبه یک یک بر کنی  ** توبه سایه‌ست و تو ماه روشنی 
  • Thou dost tear the moustaches of repentance piecemeal: repentance is the shadow and Thou art the shining moon.
  • ای ز تو ویران دکان و منزلم  ** چون ننالم چون بیفشاری دلم  570
  • O Thou by whom my shop and dwelling is ruined, how shall not I wail when Thou rackest my heart?
  • چون گریزم زانک بی تو زنده نیست  ** بی خداوندیت بود بنده نیست 
  • How shall I flee (from Thee), since without Thee none liveth, and without Thy lordship no slave hath existence?
  • جان من بستان تو ای جان را اصول  ** زانک بی‌تو گشته‌ام از جان ملول 
  • Take my life, O Source of my life, for without Thee I have become weary of my life.
  • عاشقم من بر فن دیوانگی  ** سیرم از فرهنگی و فرزانگی 
  • I am in love with the art of madness, I am surfeited with wisdom and sagacity.
  • چون بدرد شرم گویم راز فاش  ** چند ازین صبر و زحیر و ارتعاش 
  • When (the veil of) shame is rent asunder, I will publicly declare the mystery: how much (more) of this self-restraint and griping pain and tremor?
  • در حیا پنهان شدم هم‌چون سجاف  ** ناگهان بجهم ازین زیر لحاف  575
  • I have become concealed in shame, like the fringe (sewn on the inside of a garment): I will spring forth of a sudden from beneath this coverlet.
  • ای رفیقان راهها را بست یار  ** آهوی لنگیم و او شیر شکار 
  • O comrades, the Beloved has barred the ways: we are lame deer and He a hunting lion.
  • جز که تسلیم و رضا کو چاره‌ای  ** در کف شیر نری خون‌خواره‌ای 
  • (For one who is) in the clutch of a fierce bloodthirsty lion where is any resource except resignation and acquiescence?
  • او ندارد خواب و خور چون آفتاب  ** روحها را می‌کند بی‌خورد و خواب 
  • He, like the sun, hath neither sleep nor food: He makes the spirits (also) to be without food and sleep,
  • که بیا من باش یا هم‌خوی من  ** تا ببینی در تجلی روی من 
  • Saying, “Come, be Me or one with Me in nature, that thou mayest behold My Face when I unveil Myself.
  • ور ندیدی چون چنین شیدا شدی  ** خاک بودی طالب احیا شدی  580
  • And if thou hadst not beheld it, how shouldst thou have become so distraught? Thou wert earth, (and now) thou hast become one who seeks to be quickened (with spiritual life).”
  • گر ز بی‌سویت ندادست او علف  ** چشم جانت چون بماندست آن طرف 
  • If He has not given you provender from the (world that is) without spatial relations, how has your spiritual eye remained (fixed) on that region?
  • گربه بر سوراخ زان شد معتکف  ** که از آن سوراخ او شد معتلف 
  • The cat became intent on (watching) the (mouse)-hole because she had (formerly) provisioned herself from that hole.
  • گربه‌ی دیگر همی‌گردد به بام  ** کز شکار مرغ یابید او طعام 
  • Another cat prowls on the roof because she (formerly) obtained food by preying on birds.
  • آن یکی را قبله شد جولاهگی  ** وآن یکی حارس برای جامگی 
  • One man's qibla (object of attention) is the weaver's craft, while another is a guardsman for the sake of the (king's) allowance;
  • وان یکی بی‌کار و رو در لامکان  ** که از آن سو دادیش تو قوت جان  585
  • And another is unemployed, his face (turned) towards (the world of) non-spatiality because Thou (formerly) gavest him spiritual food from that quarter.
  • کار او دارد که حق را شد مرید  ** بهر کار او ز هر کاری برید 
  • He has the (real) work who has become desirous of God and for His work's sake has severed himself from every (other) work.
  • دیگران چون کودکان این روز چند  ** تا شب ترحال بازی می‌کنند 
  • The rest are like children playing, these few days, till the departure at nightfall.
  • خوابناکی کو ز یقظت می‌جهد  ** دایه‌ی وسواس عشوه‌ش می‌دهد 
  • The drowsy one who awakes and springs up, him the nurse, evil suggestion, beguiles,
  • رو بخسپ ای جان که نگذاریم ما  ** که کسی از خواب بجهاند ترا 
  • Saying, “Go to sleep, my darling, for I will not let any one arouse thee from (thy heedless) slumber.”
  • هم تو خود را بر کنی از بیخ خواب  ** هم‌چو تشنه که شنود او بانک آب  590
  • You yourself (if you are wise) will tear up your slumber by the roots, like the thirsty man who heard the noise of the water.
  • بانگ آبم من به گوش تشنگان  ** هم‌چو باران می‌رسم از آسمان 
  • (God says to you), “I am the noise of the water in the ears of the thirsty: I am coming like rain from heaven.
  • بر جه ای عاشق برآور اضطراب  ** بانگ آب و تشنه و آنگاه خواب 
  • Spring up, O lover, exhibit agitation: noise of water and (you) thirsty, and then to fall asleep!”
  • حکایت آن عاشق کی شب بیامد بر امید وعده‌ی معشوق بدان وثاقی کی اشارت کرده بود و بعضی از شب منتظر ماند و خوابش بربود معشوق آمد بهر انجاز وعده او را خفته یافت جیبش پر جوز کرد و او را خفته گذاشت و بازگشت 
  • Story of the lover who, in hope of the tryst promised (to him) by his beloved, came at night to the house that he had indicated. He waited (there) part of the night; (then) he was overcome by sleep. (When) his beloved came to fulfil his promise and found him asleep, he filled his lap with walnuts and left him sleeping and returned (home).
  • عاشقی بودست در ایام پیش  ** پاسبان عهد اندر عهد خویش 
  • In the days of old there was a lover, one who kept troth in his time.
  • سالها در بند وصل ماه خود  ** شاهمات و مات شاهنشاه خود 
  • For years (he had been) checkmated (irretrievably caught) in the toils of (seeking) his fair one's favour and mated by his king.
  • عاقبت جوینده یابنده بود  ** که فرج از صبر زاینده بود  595
  • In the end the seeker is a finder, for from patience joy is born.
  • گفت روزی یار او که امشب بیا  ** که بپختم از پی تو لوبیا 
  • One day his friend said, “Come to-night, for I have cooked haricot beans for thee.
  • در فلان حجره نشین تا نیم‌شب  ** تا بیایم نیم‌شب من بی طلب 
  • Sit in such and such a room till midnight, that at midnight I may come unsought.”
  • مرد قربان کرد و نانها بخش کرد  ** چون پدید آمد مهش از زیر گرد 
  • The man offered sacrifice and distributed loaves, since the moon (of good fortune) had appeared to him from beneath the dust (of ill-luck).
  • شب در آن حجره نشست آن گرمدار  ** بر امید وعده‌ی آن یار غار 
  • At night the passionate lover seated himself in the room in hope of the tryst promised by that loyal friend.
  • بعد نصف اللیل آمد یار او  ** صادق الوعدانه آن دلدار او  600
  • (Just) after midnight his friend, the charmer of his heart, arrived (punctually) like those who are true to their promise.
  • عاشق خود را فتاده خفته دید  ** اندکی از آستین او درید 
  • He found his lover lying asleep; (thereupon) he tore off a little piece of his (the lover's) sleeve
  • گردگانی چندش اندر جیب کرد  ** که تو طفلی گیر این می‌باز نرد 
  • And put some walnuts in his lap, saying, “Thou art a child: take these and play a game of dice.”
  • چون سحر از خواب عاشق بر جهید  ** آستین و گردگانها را بدید 
  • When at dawn the lover sprang up from sleep, he saw the (torn) sleeve and the walnuts.
  • گفت شاه ما همه صدق و وفاست  ** آنچ بر ما می‌رسد آن هم ز ماست 
  • He said, “Our king is entirely truth and loyalty: that (disgrace) which is coming upon us is from ourselves alone.”
  • ای دل بی‌خواب ما زین ایمنیم  ** چون حرس بر بام چوبک می‌زنیم  605
  • O sleepless heart, we (true lovers) are secure from this: we, like guardsmen, are plying our rattles on the roof.
  • گردگان ما درین مطحن شکست  ** هر چه گوییم از غم خود اندکست 
  • Our walnuts are crushed in this mill: whatever we may tell of our anguish, ’tis (but) little.
  • عاذلا چند این صلای ماجرا  ** پند کم ده بعد ازین دیوانه را 
  • O railer, how long (will you continue to give) this invitation to (join in) the business (of the world)? Henceforth do not give advice to a madman.
  • من نخواهم عشوه‌ی هجران شنود  ** آزمودم چند خواهم آزمود 
  • I will not listen to deceitful talk of separation (from the Beloved): I have experienced it: how long shall I experience it?
  • هرچه غیر شورش و دیوانگیست  ** اندرین ره دوری و بیگانگیست 
  • In this Way everything except derangement and madness is (a cause of) farness and alienation (from Him).
  • هین بنه بر پایم آن زنجیر را  ** که دریدم سلسله‌ی تدبیر را  610
  • Hark, put that fetter on my leg, for I have torn the chain of (rational) consideration to pieces.
  • غیر آن جعد نگار مقبلم  ** گر دو صد زنجیر آری بگسلم 
  • Though you bring two hundred fetters, I will snap (them all) except the curls of my auspicious Beauty.
  • عشق و ناموس ای برادر راست نیست  ** بر رد ناموس ای عاشق مه‌ایست 
  • Love and reputation, O brother, are not in accord: do not stand at the door of reputation, O lover.
  • وقت آن آمد که من عریان شوم  ** نقش بگذارم سراسر جان شوم 
  • The time is come for me to strip, to quit the (bodily) form and become wholly spirit.