چون بشوراند ترا در امتحان ** آب سرگین رنگ گردد در زمان‌‌

İmtihan kasdıyla onu bir karıştırsan hemen su bulanır, pislik rengini alır.

در تگ جو هست سرگین ای فتی ** گر چه جو صافی نماید مر ترا

Ey yiğit! Irmak sana sâf ve berrak görünüyor ama senin ırmağının dibinde de pislik var.

هست پیر راه دان پر فطن ** باغهای نفس کل را جوی کن‌‌ 3220

Yol bilen anlayışlı pîr, Nefs-i küll bağlarına ark kazıcıdır.

جوی خود را کی تواند پاک کرد ** نافع از علم خدا شد علم مرد

Irmak, kendisini nereden temizleyecek? İnsanın bilgisi, Tanrı bilgisiyle fayda verir.

کی تراشد تیغ دسته‌‌ی خویش را ** رو به جراحی سپار این ریش را

Kılıç sapını kesebilir mi? Yürü, bu yarayı bir cerraha göster.

بر سر هر ریش جمع آمد مگس ** تا نبیند قبح ریش خویش کس‌‌

Kimse, yarasının kötülüğünü görmesin diye her yaranın üstüne sinek üşer.

آن مگس اندیشه‌‌ها و آن مال تو ** ریش تو آن ظلمت احوال تو

O sinekler; senin düşüncelerin, mallarındır; yaran da ahvalindeki zulmet!

ور نهد مرهم بر آن ریش تو پیر ** آن زمان ساکن شود درد و نفیر 3225

Eğer o yaraya pîr merhem korsa o zaman derdin iyileşir, feryat ve figanın kesilir.

تا که پندارد که صحت یافته ست ** پرتو مرهم بر آن جا تافته ست‌‌

Yara sahibi, merhem konunca sıhhat buldum sanır. Halbuki hakikatte oraya merhemin ışığı vurmuştur.

هین ز مرهم سر مکش ای پشت ریش ** و آن ز پرتو دان مدان از اصل خویش‌‌

Kendine gel, ey sırtı yaralı, merhemden baş çekme; iyileşince de kendi kendime iyileştim deme, sıhhati merhemden bil!

مرتد شدن کاتب وحی به سبب آن که پرتو وحی بر او زد آن آیت را پیش از پیغامبر صلی الله علیه و اله بخواند گفت پس من هم محل وحیم‌‌

Vahiy kâtibine vahyin ışığı urunca âyeti Peygamber Aleyhisselâm’dan önce okuması ve “Bana da vahiy geliyor” diyerek dininden dönmesi