English    Türkçe    فارسی   

3
166-215

  • بوی کبر و بوی حرص و بوی آز ** در سخن گفتن بیاید چون پیاز
  • The smell of pride and the smell of greed and the smell of concupiscence will become, in speaking, like (the smell of) onions.
  • گر خوری سوگند من کی خورده‌ام ** از پیاز و سیر تقوی کرده‌ام
  • If thou take oath, saying, “When have I eaten them? I have abstained from onions and garlic,”
  • آن دم سوگند غمازی کند ** بر دماغ همنشینان بر زند
  • The breath of thy oath will inform (against thee) and will strike upon the noses of those who sit beside thee.
  • پس دعاها رد شود از بوی آن ** آن دل کژ می‌نماید در زبان
  • Prayers, then, are rejected because of the smell thereof: the corrupt heart shows in the tongue.
  • اخسا آید جواب آن دعا ** چوب رد باشد جزای هر دغا 170
  • The answer to such a prayer is “Get ye gone”: the requital for every knave is the cudgel of repulse.
  • گر حدیثت کژ بود معنیت راست ** آن کژی لفظ مقبول خداست
  • (But) if thy words be wrong and thy meaning right, that wrongness of expression is acceptable to God.
  • بیان آنک خطای محبان بهترست از صواب بیگانگان بر محبوب
  • Explaining that in the sight of the Beloved a fault committed by lovers is better than the correctness of strangers.
  • آن بلال صدق در بانگ نماز ** حی را هی همی‌خواند از نیاز
  • The veracious Bilál in (uttering) the call to prayer used, from ardent feeling, to pronounce hayya as hayya,
  • تا بگفتند ای پیمبر راست نیست ** این خطا اکنون که آغاز بناست
  • So that they (some people) said, “O Messenger (of God), this fault is not right (permissible) now when ’tis the beginning of the edifice (of Islam).
  • ای نبی و ای رسول کردگار ** یک مذن کو بود افصح بیار
  • O Prophet and Messenger of the Creator, get a muezzin who speaks more correctly.
  • عیب باشد اول دین و صلاح ** لحن خواندن لفظ حی عل فلاح 175
  • At the commencement of religion and piety, it is a disgrace to mispronounce hayy ‘ala ’l-faláh.”
  • خشم پیغامبر بجوشید و بگفت ** یک دو رمزی از عنایات نهفت
  • The Prophet's wrath boiled up, and he gave one or two indications of the hidden favours (which God had bestowed upon Bilál),
  • کای خسان نزد خدا هی بلال ** بهتر از صد حی و خی و قیل و قال
  • Saying, “O base men, in God's sight the (mispronounced) hayy of Bilál is better than a hundred há's and khá's and words and phrases.
  • وا مشورانید تا من رازتان ** وا نگویم آخر و آغازتان
  • Do not stir me to anger, lest I divulge your secret—(both) your end and your beginning.”
  • گر نداری تو دم خوش در دعا ** رو دعا می‌خواه ز اخوان صفا
  • If thou hast not a sweet breath in prayer, go and beg a prayer from the pure (in heart).
  • امر حق به موسی علیه السلام که مرا به دهانی خوان کی بدان دهان گناه نکرده‌ای
  • How God most High commanded Moses, on whom be peace, saying, “Call unto Me with a mouth with which thou hast not sinned.”
  • گفت ای موسی ز من می‌جو پناه ** با دهانی که نکردی تو گناه 180
  • He (God) said, “O Moses, beseech Me for protection with a mouth thou hast not sinned withal.”
  • گفت موسی من ندارم آن دهان ** گفت ما را از دهان غیر خوان
  • Moses said, “I have not such a mouth.” God said, “Call unto Me by the mouth of others.”
  • از دهان غیر کی کردی گناه ** از دهان غیر بر خوان کای اله
  • When didst thou sin by the mouth of others? Invoke (God) by the mouth of others, crying, “O God!”
  • آنچنان کن که دهانها مر ترا ** در شب و در روزها آرد دعا
  • Act in such wise that (their) mouths may pray for thee in the nights and days.
  • از دهانی که نکردستی گناه ** و آن دهان غیر باشد عذر خواه
  • Ask pardon by a mouth with which thou hast committed no sin—and that will be the mouth of others—
  • یا دهان خویشتن را پاک کن ** روح خود را چابک و چالاک کن 185
  • Or (else) make thine own mouth pure, make thy spirit alert and nimble.
  • ذکر حق پاکست چون پاکی رسید ** رخت بر بندد برون آید پلید
  • Praise of God is pure: when purity has come, defilement packs and goes out.
  • می‌گریزد ضدها از ضدها ** شب گریزد چون بر افروزد ضیا
  • Contraries flee from contraries: night flees when the light (of dawn) shines forth.
  • چون در آید نام پاک اندر دهان ** نه پلیدی ماند و نه اندهان
  • When the pure (holy) Name comes into the mouth, neither impurity remains nor (any) sorrows.
  • بیان آنک الله گفتن نیازمند عین لبیک گفتن حق است
  • Showing that the supplicant's invocation of God is essentially the same thing as God's response to him.
  • آن یکی الله می‌گفتی شبی ** تا که شیرین می‌شد از ذکرش لبی
  • One night a certain man was crying “Allah!” till his lips were growing sweet with praise of Him.
  • گفت شیطان آخر ای بسیارگو ** این همه الله را لبیک کو 190
  • The Devil said, “Prithee, O garrulous one, where is the (response) ‘Here am I’ to all this ‘Allah’?
  • می‌نیاید یک جواب از پیش تخت ** چند الله می‌زنی با روی سخت
  • Not a single response is coming from the Throne: how long will you cry ‘Allah’ with grim face?”
  • او شکسته‌دل شد و بنهاد سر ** دید در خواب او خضر را در خضر
  • He became broken-hearted and laid down his head (to sleep): in a dream he saw Khadir amidst the verdure.
  • گفت هین از ذکر چون وا مانده‌ای ** چون پشیمانی از آن کش خوانده‌ای
  • He (Khadir) said, “Hark, you have held back from praising God: how is it that you repent of having called unto Him?”
  • گفت لبیکم نمی‌آید جواب ** زان همی‌ترسم که باشم رد باب
  • He said, “No ‘Here am I’ is coming to me in response, hence I fear that I may be (a reprobate who is) driven away from the Door.”
  • گفت آن الله تو لبیک ماست ** و آن نیاز و درد و سوزت پیک ماست 195
  • He (Khadir) said, “(God saith), That ‘Allah’ of thine is My ‘Here am I,’ and that supplication and grief and ardour of thine is My messenger (to thee).
  • حیله‌ها و چاره‌جوییهای تو ** جذب ما بود و گشاد این پای تو
  • Thy shifts and attempts to find a means (of gaining access to Me) were (in reality) My drawing (thee towards Me), and released thy feet (from the bonds of worldliness).
  • ترس و عشق تو کمند لطف ماست ** زیر هر یا رب تو لبیکهاست
  • Thy fear and love are the noose to catch My favour: beneath every ‘O Lord’ (of thine) is many a ‘Here am I’ (from Me).”
  • جان جاهل زین دعا جز دور نیست ** زانک یا رب گفتنش دستور نیست
  • Far from this prayer is the soul of the fool, because to him it is not permitted to cry “O Lord.”
  • بر دهان و بر دلش قفلست و بند ** تا ننالد با خدا وقت گزند
  • On his mouth and heart are lock and bolt, to the end that he may not moan unto God in the hour of bale.
  • داد مر فرعون را صد ملک و مال ** تا بکرد او دعوی عز و جلال 200
  • He (God) gave to Pharaoh hundredfold possessions and riches, so that he claimed (Divine) might and majesty.
  • در همه عمرش ندید او درد سر ** تا ننالد سوی حق آن بدگهر
  • In his whole life that man of evil nature felt no (spiritual) headache, lest he should moan unto God.
  • داد او را جمله ملک این جهان ** حق ندادش درد و رنج و اندهان
  • God gave him all the empire of this world, (but) He did not give him grief and pain and sorrows.
  • درد آمد بهتر از ملک جهان ** تا بخوانی مر خدا را در نهان
  • Grief is better than the empire of the world, so that you may call unto God in secret.
  • خواندن بی درد از افسردگیست ** خواندن با درد از دل‌بردگیست
  • The call of the griefless is from a frozen heart, the call of the grieving one is from rapture:
  • آن کشیدن زیر لب آواز را ** یاد کردن مبدا و آغاز را 205
  • (’Tis) to withdraw the voice under the lips, to bear in mind (one's) origin and beginning;
  • آن شده آواز صافی و حزین ** ای خدا وی مستغاث و ای معین
  • (’Tis) the voice become pure and sad, (crying) “O God!” and “O Thou whose help is besought!” and “O Helper!”
  • ناله‌ی سگ در رهش بی جذبه نیست ** زانک هر راغب اسیر ره‌زنیست
  • (Even) the moan of a dog for His sake is not void of (Divine) attraction, because every one who desires (Him) is a brigand's captive—
  • چون سگ کهفی که از مردار رست ** بر سر خوان شهنشاهان نشست
  • As (for example) the dog of the Cave, which was freed from (eating) carrion and sat at the table of the (spiritual) emperors:
  • تا قیامت می‌خورد او پیش غار ** آب رحمت عارفانه بی تغار
  • Until the Resurrection, before the Cave it is drinking in gnostic wise without (any) pot the water of (Divine) mercy.
  • ای بسا سگ‌پوست کو را نام نیست ** لیک اندر پرده بی آن جام نیست 210
  • Oh, there is many a one in a dog's skin, who hath no name (and fame), yet is not without that cup (of Divine knowledge) in secret.
  • جان بده از بهر این جام ای پسر ** بی جهاد و صبر کی باشد ظفر
  • Give thy life for this cup, O son: how may victory be (won) without (spiritual) warfare and patience?
  • صبر کردن بهر این نبود حرج ** صبر کن کالصبر مفتاح الفرج
  • To show patience for the sake of this is no hardship: show patience, for patience is the key to joy.
  • زین کمین بی صبر و حزمی کس نرست ** حزم را خود صبر آمد پا و دست
  • From this ambush none escaped without some patience and prudence: to prudence, indeed, patience is the foot and hand.
  • حزم کن از خورد کین زهرین گیاست ** حزم کردن زور و نور انبیاست
  • Exercise prudence in eating (and drinking), for this (food and drink) is poisonous herbage: to exercise prudence is the strength and light of the prophets.
  • کاه باشد کو به هر بادی جهد ** کوه کی مر باد را وزنی نهد 215
  • He that jumps at every breath of wind is (like) straw, (but) how should the mountain attach any weight to the wind?