English    Türkçe    فارسی   

6
529-578

  • Hark, with your permission I will eat of this wheat, O trusty and devout and venerable one.”
  • هین به دستوری ازین گندم خورم  ** ای امین و پارسا و محترم 
  • He replied, “You are the judge of (your) necessity: if you eat without necessity, you will commit a sin; 530
  • گفت مفتی ضرورت هم توی  ** بی‌ضرورت گر خوری مجرم شوی 
  • And if the necessity exists, yet ’tis better to abstain; or if you do eat, at any rate give a guarantee for (payment of) it.”
  • ور ضرورت هست هم پرهیز به  ** ور خوری باری ضمان آن بده 
  • Thereupon the bird pondered deeply, (but) its restive steed took its head (recoiled) from the pull of the rein.
  • مرغ پس در خود فرو رفت آن زمان  ** توسنش سر بستد از جذب عنان 
  • When it had eaten the wheat, it remained in the trap: it recited several times (the chapters of the Qur’án entitled) Yásín and al-An‘ám.
  • چون بخورد آن گندم اندر فخ بماند  ** چند او یاسین و الانعام خواند 
  • What is (the use of crying) “Alas” and “Ah me” after being left helpless? This black smoke ought to have been (exhaled) before that (calamity).
  • بعد در ماندن چه افسوس و چه آه  ** پیش از آن بایست این دود سیاه 
  • At the time when greed and desire have stirred (in the heart), at that time keep saying, “(Help me), O Thou who comest at the cry for help!” 535
  • آن زمان که حرص جنبید و هوس  ** آن زمان می‌گو کای فریادرس 
  • For that time is prior to the devastation of Basra, and it may be that Basra will still be saved from that overthrow.
  • کان زمان پیش از خرابی بصره است  ** بوک بصره وا رهد هم زان شکست 
  • O thou that wilt weep for me, O thou that wilt be bereft of me, weep for me before the demolition of Basra and Mawsil (Mosul).
  • ابک لی یا باکیی یا ثاکلی  ** قبل هدم البصرة و الموصل 
  • Mourn for me and smear thyself with dust before my death; do not mourn for me after my death, but bear (the loss of me) with patience.
  • نح علی قبل موتی واغتفر  ** لا تنح لی بعد موتی واصطبر 
  • Weep for me before my destruction in (the flood of) decease: after the flood of decease leave off weeping.
  • ابک لی قبل ثبوری فی‌النوی  ** بعد طوفان النوی خل البکا 
  • At the time when the Devil was waylaying (you), at that time you ought to have recited (the Súra entitled) Yásín. 540
  • آن زمان که دیو می‌شد راه‌زن  ** آن زمان بایست یاسین خواندن 
  • O watchman, use your rattle before the caravan is ruined (by the robbers).
  • پیش از آنک اشکسته گردد کاروان  ** آن زمان چوبک بزن ای پاسبان 
  • Story of the watchman who kept silence till the robbers had carried off the entire stock of the merchants, but afterwards made an outcry and did the duty of a watchman.
  • حکایت پاسبان کی خاموش کرد تا دزدان رخت تاجران بردند به کلی بعد از آن هیهای و پاسبانی می‌کرد 
  • A certain watchman fell asleep. The robbers carried off the goods and secreted the (various) articles under any piece of earth.
  • پاسبانی خفت و دزد اسباب برد  ** رختها را زیر هر خاکی فشرد 
  • (When) it was day, the caravaneers awoke: they saw that stock and money and camels were gone.
  • روز شد بیدار شد آن کاروان  ** دید رفته رخت و سیم و اشتران 
  • Then they said to him, “O watchman, tell (us) what has happened. Where are this stock and these goods?”
  • پس بدو گفتند ای حارس بگو  ** که چه شد این رخت و این اسباب کو 
  • He replied, “The robbers came unexpectedly, and hastily carried off the stock from before me.” 545
  • گفت دزدان آمدند اندر نقاب  ** رختها بردند از پیشم شتاب 
  • The party (of merchants) said to him, “O man (weak) as a sandhill, what were you doing, then? Who are you, O recreant?”
  • قوم گفتندش که ای چو تل ریگ  ** پس چه می‌کردی کیی ای مردریگ 
  • “I was (only one,” said he, “and they were a band, armed and brave and formidable.”
  • گفت من یک کس بدم ایشان گروه  ** با سلاح و با شجاعت با شکوه 
  • He (the spokesman of the merchants) said, “If you had no hope (of overcoming them) in battle, (why didn't you) shout, ‘Gentlemen, spring up (from your beds)?’”
  • گفت اگر در جنگ کم بودت امید  ** نعره‌ای زن کای کریمان برجهید 
  • He replied, “At that moment they produced knives and swords, crying, ‘Silence! or we will kill you ruthlessly.’
  • گفت آن دم کارد بنمودند و تیغ  ** که خمش ورنه کشیمت بی‌دریغ 
  • At that time I shut my mouth in terror; at this time (I can utter) screams and calls for help and cries of distress. 550
  • آن زمان از ترس بستم من دهان  ** این زمان هیهای و فریاد و فغان 
  • At that time my breath was stopped from breathing a word: at this time I will scream as much as you please.”
  • آن زمان بست آن دمم که دم زنم  ** این زمان چندانک خواهی هی کنم 
  • After the Devil who exposes (sinners) to disgrace has carried off your life, it is foolish (to cry) “I take refuge (with God)” and (to recite) the Fátiha;
  • چونک عمرت برد دیو فاضحه  ** بی‌نمک باشد اعوذ و فاتحه 
  • (But) though ’tis foolish to moan now, (yet) assuredly heedlessness is (even) more foolish than that (tardy supplication).
  • گرچه باشد بی‌نمک اکنون حنین  ** هست غفلت بی‌نمک‌تر زان یقین 
  • Continue to sob thus, even foolishly, crying, “Regard the base (sinners), O Almighty One!
  • هم‌چنین هم بی‌نمک می‌نال نیز  ** که ذلیلان را نظر کن ای عزیز 
  • Whether it be late or early, Thou art omnipotent: when did anything escape Thee, O God?” 555
  • قادری بی‌گاه باشد یا به گاه  ** از تو چیزی فوت کی شد ای اله 
  • The King of (that ye) may not grieve for what hath escaped you —how should the object of (your) desire vanish from (the range of) His power?
  • شاه لا تاسوا علی ما فاتکم  ** کی شود از قدرتش مطلوب گم 
  • How the bird attributed its being caught in the trap to the artifice and cunning and hypocrisy of the ascetic; and how the ascetic answered the bird.
  • حواله کردن مرغ گرفتاری خود را در دام به فعل و مکر و زرق زاهد و جواب زاهد مرغ را 
  • The bird said, “This is a fit punishment for one who listens to the beguiling talk of ascetics.”
  • گفت آن مرغ این سزای او بود  ** که فسون زاهدان را بشنود 
  • “Nay,” said the ascetic; “it is a fit punishment for the greedy wretch who incontinently devours the property of orphans.”
  • گفت زاهد نه سزای آن نشاف  ** کو خورد مال یتیمان از گزاف 
  • Afterwards it (the bird) began to lament in such wise that the trap and the fowler trembled at the grief (which it displayed),
  • بعد از آن نوحه‌گری آغاز کرد  ** که فخ و صیاد لرزان شد ز درد 
  • Crying, “My back is broken by the contradictions (conflicting motives) in my heart: come, O Beloved, rub Thy hand on my head. 560
  • کز تناقضهای دل پشتم شکست  ** بر سرم جانا بیا می‌مال دست 
  • Under Thy hand my head hath a (great) relief (from pain): Thy hand is a miracle in bestowing favour.
  • زیر دست تو سرم را راحتیست  ** دست تو در شکربخشی آیتیست 
  • Do not take away Thy shadow (protection) from my head: I am restless, restless, restless.
  • سایه‌ی خود از سر من برمدار  ** بی‌قرارم بی‌قرارم بی‌قرار 
  • (All) sorts of sleep have quitted mine eye in my passion for Thee, O Thou who art envied by the cypress and the jasmine.
  • خوابها بیزار شد از چشم من  ** در غمت ای رشک سرو و یاسمن 
  • Though I am not deserving (of Thy favour), what matter if for a moment Thou ask after an unworthy one (who is) in a (great) anguish?”
  • گر نیم لایق چه باشد گر دمی  ** ناسزایی را بپرسی در غمی 
  • What right (to Thy favour), forsooth, had Not-being, to which Thy grace opened such doors? 565
  • مر عدم را خود چه استحقاق بود  ** که برو لطفت چنین درها گشود 
  • (Thy) bounty touched (embraced) the mangy earth and put in its bosom ten pearls of the light of sensation—
  • خاک گرگین را کرم آسیب کرد  ** ده گهر از نور حس در جیب کرد 
  • Five outward senses and five inward senses—whereby the dead semen was made Man.
  • پنج حس ظاهر و پنج نهان  ** که بشر شد نطفه‌ی مرده از آن 
  • Repentance without Thy blessing, O sublime Light, what is it but to laugh at the beard of repentance?
  • توبه بی توفیقت ای نور بلند  ** چیست جز بر ریش توبه ریش‌خند 
  • Thou dost tear the moustaches of repentance piecemeal: repentance is the shadow and Thou art the shining moon.
  • سبلتان توبه یک یک بر کنی  ** توبه سایه‌ست و تو ماه روشنی 
  • O Thou by whom my shop and dwelling is ruined, how shall not I wail when Thou rackest my heart? 570
  • ای ز تو ویران دکان و منزلم  ** چون ننالم چون بیفشاری دلم 
  • How shall I flee (from Thee), since without Thee none liveth, and without Thy lordship no slave hath existence?
  • چون گریزم زانک بی تو زنده نیست  ** بی خداوندیت بود بنده نیست 
  • Take my life, O Source of my life, for without Thee I have become weary of my life.
  • جان من بستان تو ای جان را اصول  ** زانک بی‌تو گشته‌ام از جان ملول 
  • I am in love with the art of madness, I am surfeited with wisdom and sagacity.
  • عاشقم من بر فن دیوانگی  ** سیرم از فرهنگی و فرزانگی 
  • When (the veil of) shame is rent asunder, I will publicly declare the mystery: how much (more) of this self-restraint and griping pain and tremor?
  • چون بدرد شرم گویم راز فاش  ** چند ازین صبر و زحیر و ارتعاش 
  • I have become concealed in shame, like the fringe (sewn on the inside of a garment): I will spring forth of a sudden from beneath this coverlet. 575
  • در حیا پنهان شدم هم‌چون سجاف  ** ناگهان بجهم ازین زیر لحاف 
  • O comrades, the Beloved has barred the ways: we are lame deer and He a hunting lion.
  • ای رفیقان راهها را بست یار  ** آهوی لنگیم و او شیر شکار 
  • (For one who is) in the clutch of a fierce bloodthirsty lion where is any resource except resignation and acquiescence?
  • جز که تسلیم و رضا کو چاره‌ای  ** در کف شیر نری خون‌خواره‌ای 
  • He, like the sun, hath neither sleep nor food: He makes the spirits (also) to be without food and sleep,
  • او ندارد خواب و خور چون آفتاب  ** روحها را می‌کند بی‌خورد و خواب