English    Türkçe    فارسی   

3
493-542

  • Bu çeşit yürüyüşle zahiren ateşe bile girsen yine apaydın yücelere kadar varırsın.
  • زین روش بر اوج انور می‌روی ** ای برادر گر بر آذر می‌روی

  • Mademki “Korkma” hitabını duydun, ne denizden korkun var ne dalgadan, ne köpükten!
  • نه ز دریا ترس نه از موج و کف ** چون شنیدی تو خطاب لا تخف

  • Allah, sana Hak korkusunu verdi mi bunu “Korkma” hitabı say. Sana tabak yolladı mı ekmek de yollayacak demektir. 495
  • لا تخف دان چونک خوفت داد حق ** نان فرستد چون فرستادت طبق

  • Korku, korkusu olmayan adamındır. Dert, burada dönüp dolaşmayan kimsenindir.
  • خوف آن کس راست کو را خوف نیست ** غصه‌ی آن کس را کش اینجا طوف نیست

  • Şehirlinin köye gitmesi
  • روان شدن خواجه به سوی ده

  • Şehirli, işe koyuldu, hazırlığını tamamladı, azim kuşu köye doğru koşmaya, uçmağa başladı.
  • خواجه در کار آمد و تجهیز ساخت ** مرغ عزمش سوی ده اشتاب تاخت

  • Ehli, çoluğu, çocuğu da yol hazırlığını görüp eşyalarını azim öküzüne yüklediler.
  • اهل و فرزندان سفر را ساختند ** رخت را بر گاو عزم انداختند

  • Neşeli bir halde koşa koşa yola düştüler. “Köyden istifadeler edeceğiz, bize köyden müjde ver, müjde!” diye diye köye doğru yöneldiler.
  • شادمانان و شتابان سوی ده ** که بری خوردیم از ده مژده ده

  • “Gittiğimiz yer güzel bir çayırlık, çimenlik. Orada da sevdiğimiz kerem sahibi bir dostumuz var. 500
  • مقصد ما را چراگاه خوشست ** یار ما آنجا کریم و دلکشست

  • Bizi binlerce istekle çağırdı. Bizim için ihsan ağacını dikti.
  • با هزاران آرزومان خوانده است ** بهر ما غرس کرم بنشانده است

  • Uzun kışın azığını köyden tedarik edip şehre getiririz gayri.
  • ما ذخیره‌ی ده زمستان دراز ** از بر او سوی شهر آریم باز

  • Hatta dostumuz, bağını bile bize bağışlar. Bize canında yer verir.
  • بلک باغ ایثار راه ما کند ** در میان جان خودمان جا کند

  • Yoldaşlar, çabuk olun da istifadeler edelim” diyorlardı. Fakat akıl, içeriden içeri “Övünmeyin!”
  • عجلوا اصحابنا کی تربحوا ** عقل می‌گفت از درون لا تفرحوا

  • Allah faydasıyla faydalanın. Şüphe yok, Rabbim, sevinen, öğünen kişileri sevmez. 505
  • من رباح الله کونوا رابحین ** ان ربی لا یحب الفرحین

  • Allah’ın size ihsan ediverdiği şeylere sevinin, neşelenin. Sizi işgal eden şey, sizi Hak’tan alıkor aldatır.
  • افرحوا هونا بما آتاکم ** کل آت مشغل الهاکم

  • Gamdan neşelenen, ondan başka bir şeyden neşelenme, sevinme. Dert ve gam bahardır, başka şeyler kış!
  • شاد از وی شو مشو از غیر وی ** او بهارست و دگرها ماه دی

  • Ondan başka her şey, seni yavaş, yavaş helâke doğru götüren düşüncelerindir. İsterse sana taç, taht, mal, mülk olsun!
  • هر چه غیر اوست استدراج تست ** گرچه تخت و ملکتست و تاج تست

  • Gamdan sevin… Gam vuslat tuzağıdır. Bu yolda aşağıya düşüş, hakikatte yükseliştir.
  • شاد از غم شو که غم دام لقاست ** اندرین ره سوی پستی ارتقاست

  • Gam bir hazinedir. Senin zahmet ve meşakkat çekişine maden. Fakat bu söz, çocuklara nerden tesir edecek? 510
  • غم یکی گنجیست و رنج تو چو کان ** لیک کی در گیرد این در کودکان

  • Çocuklar, oyun adını duydular mı hepsi de yaban eşeğiyle yarışa girişirler.
  • کودکان چون نام بازی بشنوند ** جمله با خر گور هم تگ می‌دوند

  • Ey yaban eşekleri, bu yanda tuzaklar var. Bu yandaki tuzaklarda kan içiciler var.
  • ای خران کور این سو دامهاست ** در کمین این سوی خون‌آشامهاست

  • Oklar uçuşup durmakta, yay, gayb âleminde gizli. Gençlere yüzlerce ihtiyarlık okları erişmekte.
  • تیرها پران کمان پنهان ز غیب ** بر جوانی می‌رسد صد تیر شیب

  • Gönül ovasına adım atmak gerek. Çünkü bu ovada ferahlık, genişlik, neşe olamaz.
  • گام در صحرای دل باید نهاد ** زانک در صحرای گل نبود گشاد

  • Dostlar, gönül, eminliktir, huzur yeridir. Orada kaynaklar, gül bahçeleri içinde gül bahçeleri var. 515
  • ایمن آبادست دل ای دوستان ** چشمه‌ها و گلستان در گلستان

  • Yolcu, kalbe yürü, orada seyret, orada gez dolaş. Ağaçlar var orada, akan sular var orada.
  • عج الی القلب و سر یا ساریه ** فیه اشجار و عین جاریه

  • Köye gitme. Köy, adamı ahmak bir hâle sokar… Aklı nursuz, fersiz bir hâle getirir.
  • ده مرو ده مرد را احمق کند ** عقل را بی نور و بی رونق کند

  • Ey seçilmiş temiz adam, Peygamber’in sözünü dinle. Köyde yurt tutmak, aklın mezarıdır.
  • قول پیغامبر شنو ای مجتبی ** گور عقل آمد وطن در روستا

  • Köyde sabah, akşam bir gün kalan kişinin aklı, bir ay yerine gelemez.
  • هر که را در رستا بود روزی و شام ** تا بماهی عقل او نبود تمام

  • Tam bir ay onun ahmaklığı gitmez. Köy otlarından da bundan başka ne biçilebilir ki? 520
  • تا بماهی احمقی با او بود ** از حشیش ده جز اینها چه درود

  • Köyde bir ay kalan kişi, nice zaman bilgisiz ve kör kalır.
  • وانک ماهی باشد اندر روستا ** روزگاری باشدش جهل و عمی

  • Köy nedir? Hakikate ulaşmamış, elini taklit ve huccete atmış şeyh!
  • ده چه باشد شیخ واصل ناشده ** دست در تقلید و حجت در زده

  • Aklı kül şehrine karşı bu duygular, gözleri bağlı değirmen eşeklerine benzer.
  • پیش شهر عقل کلی این حواس ** چون خران چشم‌بسته در خراس

  • Bunu geç de hikâyeye giriş, inciyi bırak. Buğday tanesini ele al.
  • این رها کن صورت افسانه گیر ** هل تو دردانه تو گندم‌دانه گیر

  • İnciye yol yoksa hemencecik buğdayı al. O tarafa yol yoksa bu tarafa at sür. 525
  • گر بدر ره نیست هین بر می‌ستان ** گر بدان ره نیستت این سو بران

  • Zahir, eğri büğrü uçsa bile sen zahirine bak. Zahir, nihayet insanı bâtına götürür.
  • ظاهرش گیر ار چه ظاهر کژ پرد ** عاقبت ظاهر سوی باطن برد

  • Her insanın evveli suretten ibarettir. Ondan sonra can gelir ki can, manevi güzellik, ahlâk güzelliğidir.
  • اول هر آدمی خود صورتست ** بعد از آن جان کو جمال سیرتست

  • Her meyvenin evveli suretten başka nedir ki? Ondan sonra lezzet gelir ki lezzet, meyvenin manasıdır.
  • اول هر میوه جز صورت کیست ** بعد از آن لذت که معنی ویست

  • Önce çadır kurarlar da sonra Türkü konuk çağırırlar.
  • اولا خرگاه سازند و خرند ** ترک را زان پس به مهمان آورند

  • Bil ki suretin çadırıdır, mânan Türk. Mânan bil ki kaptandır, suretin gemi! 530
  • صورتت خرگاه دان معنیت ترک ** معنیت ملاح دان صورت چو فلک

  • Allah için şunu bir nefes olsun bırak da şehirlinin eşeği çanını çalsın!
  • بهر حق این را رها کن یک نفس ** تا خر خواجه بجنباند جرس

  • Şehirliyle akrabasının köye gitmeleri
  • رفتن خواجه و قومش به سوی ده

  • Şehirli ve çoluğu, çocuğu hazırlıklarını tamamladılar, eşyalarını katırlara yükleyip köye doğru yollandılar.
  • خواجه و بچگان جهازی ساختند ** بر ستوران جانب ده تاختند

  • Hayvanlarını neşeli neşeli sürmekte, “Sefer edin de ganimet bulun” demekteydiler.
  • شادمانه سوی صحرا راندند ** سافروا کی تغنموا بر خواندند

  • Ay, sefer ede ede Keyhusrev olur. Tolunay hâline gelir. Sefer etmeksizin nasıl padişah kesilir ki?
  • کز سفرها ماه کیخسرو شود ** بی سفرها ماه کی خسرو شود

  • Beydak, seferle satrancın en üst hanesi olan ferzin hanesine gelir, ferzin olur. Yusuf, seferden faydalanır, yüzlerce muradına erişir. 535
  • از سفر بیدق شود فرزین راد ** وز سفر یابید یوسف صد مراد

  • Onların da gündüzün yüzlerini güneş yakıyor, geceleyin yıldızla yol buluyorlar,
  • روز روی از آفتابی سوختند ** شب ز اختر راه می‌آموختند

  • Kötü yol, onlara güzelleşiyor, köyün neşesiyle cennet gibi görünüyor, bu suretle gidip duruyorlardı.
  • خوب گشته پیش ایشان راه زشت ** از نشاط ده شده ره چون بهشت

  • Acı, tatlı dudakların tesiriyle tatlılaşır, diken, gül bahçesi dolayısıyla gönül çeker bir hâle gelir.
  • تلخ از شیرین‌لبان خوش می‌شود ** خار از گلزار دلکش می‌شود

  • Ebu Cehil karpuzu, sevgili yüzünden hurma kesilir, ev, evdeki dost yüzünden ova olur.
  • حنظل از معشوق خرما می‌شود ** خانه از همخانه صحرا می‌شود

  • Gül yanaklı, ay yüzlü bir dilberin vuslatı ümidiyle nice nazeninler diken zahmetini çekerler. 540
  • ای بسا از نازنینان خارکش ** بر امید گل‌عذار ماه‌وش

  • Ay yüzlü sevgilisi yüzünden niceler sırtı yaralı hamal olmuştur.
  • ای بسا حمال گشته پشت‌ریش ** از برای دلبر مه‌روی خویش

  • Gece gelsin de ay ( yüzlü sevgilinin) yüzünü öpsün diye demirci, yüzünü simsiyah etmiştir.
  • کرده آهنگر جمال خود سیاه ** تا که شب آید ببوسد روی ماه