English    Türkçe    فارسی   

4
1-25

  • ای ضیاء الحق حسام الدین توی ** که گذشت از مه به نورت مثنوی
  • O Ziyá’u ’l-Haqq (Radiance of God), Husámu’ddín, thou art he through whose light the Mathnawí hath surpassed the moon (in splendour).
  • همت عالی تو ای مرتجا ** می‌کشد این را خدا داند کجا
  • O thou in whom hopes are placed, thy lofty aspiration is drawing this (poem) God knows whither.
  • گردن این مثنوی را بسته‌ای ** می‌کشی آن سوی که دانسته‌ای
  • Thou hast bound the neck of this Mathnawí: thou art drawing it in the direction known to thee.
  • مثنوی پویان کشنده ناپدید ** ناپدید از جاهلی کش نیست دید
  • The Mathnawí is running on, the drawer is unseen—unseen by the ignorant one who hath no insight.
  • مثنوی را چون تو مبدا بوده‌ای ** گر فزون گردد توش افزوده‌ای 5
  • Inasmuch as thou hast been the origin of the Mathnawí, if it become increased (in size), (’tis) thou (who) hast caused it to increase.
  • چون چنین خواهی خدا خواهد چنین ** می‌دهد حق آرزوی متقین
  • Since thou wishest it so, God wishes it so: God grants the desire of the devout.
  • کان لله بوده‌ای در ما مضی ** تا که کان الله پیش آمد جزا
  • In the past thou hast been (as) “he belongs to God,” so that (now) “God belongs (to him)” hath come in recompense.
  • مثنوی از تو هزاران شکر داشت ** در دعا و شکر کفها بر فراشت
  • On thy account the Mathnawí had thousands of thanksgivings (to render): it lifted up its hands in prayer and thanksgiving.
  • در لب و کفش خدا شکر تو دید ** فضل کرد و لطف فرمود و مزید
  • God saw thanksgiving to thee on its lips and in its hands: (therefore) He showed grace and bestowed favour and increase;
  • زانک شاکر را زیادت وعده است ** آنچنانک قرب مزد سجده است 10
  • For to him that gives thanks increase is promised, just as nighness (unto God) is the reward for prostration (in the ritual prayer).
  • گفت واسجد واقترب یزدان ما ** قرب جان شد سجده ابدان ما
  • Our God hath said, “And prostrate thyself and come nigh (unto Me)”: the prostration of our bodies is become the nighness of the spirit (unto God).
  • گر زیادت می‌شود زین رو بود ** نه از برای بوش و های و هو بود
  • If increase is accruing (to the Mathnawí), it is for this reason, it is not for the sake of vainglory and (empty) noise.
  • با تو ما چون رز به تابستان خوشیم ** حکم داری هین بکش تا می‌کشیم
  • We are glad with thee as the vineyard (is glad) in the summer heat: thou hast the authority: come, draw (it on), that we may always be drawing (it on after thee).
  • خوش بکش این کاروان را تا به حج ** ای امیر صبر مفتاح الفرج
  • Draw happily this caravan (onward) to the Pilgrimage, O Commander of “Patience is the key to joy.”
  • حج زیارت کردن خانه بود ** حج رب البیت مردانه بود 15
  • The (formal) Pilgrimage consists in visiting the House (of God), (but only) the Pilgrimage to the Lord of the House is worthy of a (true) man.
  • زان ضیا گفتم حسام‌الدین ترا ** که تو خورشیدی و این دو وصفها
  • I called thee Ziyá (Radiance) Husámu’ddín (Sword of the Religion) because thou art the Sun, and these two (words) are epithets descriptive (of the sun);
  • کین حسام و این ضیا یکیست هین ** تیغ خورشید از ضیا باشد یقین
  • For, mark you, this sword and this radiance are one: the sun's sword (beam) is certainly of the radiance.
  • نور از آن ماه باشد وین ضیا ** آن خورشید این فرو خوان از نبا
  • Núr (light) belongs to the moon, and this ziyá (radiance) belongs to the sun: read this in the Qur’án.
  • شمس را قرآن ضیا خواند ای پدر ** و آن قمر را نور خواند این را نگر
  • The Qur’án has called the sun ziyá, O father, and it has called the moon núr. Consider this!
  • شمس چون عالی‌تر آمد خود ز ماه ** پس ضیا از نور افزون دان به جاه 20
  • Since the sun is more exalted even than the moon, know, then, that ziyá is superior to núr in dignity.
  • بس کس اندر نور مه منهج ندید ** چون برآمد آفتاب آن شد پدید
  • Many a one did not see the way in the moonlight, (but) it became visible as soon as the sun rose.
  • آفتاب اعواض را کامل نمود ** لاجرم بازارها در روز بود
  • The sun displayed (all) objects of exchange perfectly: of necessity, markets were (held) in the daytime,
  • تا که قلب و نقد نیک آید پدید ** تا بود از غبن و از حیله بعید
  • In order that the false coin and the good money might come into view, and that he (the merchant) might be far (immune) from swindling and trickery.
  • تا که نورش کامل آمد در زمین ** تاجران را رحمة للعالمین
  • (The sun rose) until its light came to perfection on the earth, a universal mercy to the traders;
  • لیک بر قلاب مبغوضست و سخت ** زانک ازو شد کاسد او را نقد و رخت 25
  • But to the false coiner it is hateful and grievous, because by it his money and wares are made unsaleable.