-
روی آورد آن ملک سوی وزیر ** که چه چاره‌ست اندرین وقت ای مشیر
- Padişah, vezire yüz çevirip “Seninle danışıyorum, böyle bir zamanda ne çare var, ne yapalım?” dedi.
-
گفت آنک ترک گویی کبر و فن ** پیش او آیی به شمشیر و کفن
- Vezir dedi ki: Kibri, hileyi bırakıp eline bir kılıç al, boynuna bir kefen at, huzuruna git.
-
گفت آخر نه یکی مردیست فرد ** گفت منگر خوار در فردی مرد
- Padişah peki ama dedi, bu tek bir kişi değil mi? Vezir, doğru, fakat onun tek oluşunu görüp de bunu ehemmiyetsiz bulma.
-
چشم بگشا قلعه را بنگر نکو ** هم‌چو سیمابست لرزان پیش او 3035
- Gözünü aç, kaleye dikkat et. Önünde cıva gibi titreyip durmada.
-
شسته در زین آن‌چنان محکم‌پیست ** گوییا شرقی و غربی با ویست
- O ise eyerin üstüne öyle bir oturmuş ki sanki doğudakiler de onunla berabermiş, batıdakiler de. Hiçbir şeye aldırmıyor.
-
چند کس هم‌چون فدایی تاختند ** خویشتن را پیش او انداختند
- Birkaç fedai, ona saldırdı; kendilerini onun önüne attılar.
-
هر یکی را او بگرزی می‌فکند ** سر نگوسار اندر اقدام سمند
- Fakat hepsini de gürzüyle öldürdü. Hepsi de onun atının ayakları altına baş aşağı düştüler.
-
داده بودش صنع حق جمعیتی ** که همی‌زد یک تنه بر امتی
- Tanrı kudreti, ona öyle bir ordu vermiş ki tek başına bir ümmete saldırıyor.
-
چشم من چون دید روی آن قباد ** کثرت اعداد از چشمم فتاد 3040
- Gözüm, o eri görünce sayı çokluğu gözümden düştü.
-
اختران بسیار و خورشید ار یکیست ** پیش او بنیاد ایشان مندکیست
- Yıldızlar çoksa da güneş birdir ve bütün yıldızlar da onun önünde darmadağın olur, görünmezler.
-
گر هزاران موش پیش آرند سر ** گربه را نه ترس باشد نه حذر
- Binlerce fare baş kaldırsa kedi, ne korkar, ne çekinir.
-
کی به پیش آیند موشان ای فلان ** نیست جمعیت درون جانشان
- Nasıl olur da fareler, toplanıp kedinin karşına çıkarlar? Onlarda böyle bir yürek yoktur ki.
-
هست جمعیت به صورتها فشار ** جمع معنی خواه هین از کردگار
- Topluluk, suret bakımından olursa beyhudedir. Kendine gel de Tanrı’dan mâna topluluğu iste.
-
نیست جمعیت ز بسیاری جسم ** جسم را بر باد قایم دان چو اسم 3045
- Topluluk, bedenlerin çokluğundan meydana gelmez. Cismi de isim gibi yel üstünde durur bir şey bil!
-
در دل موش ار بدی جمعیتی ** جمع گشتی چند موش از حمیتی
- Farelerin yüreklerinde topluluk kudreti olsaydı kızarlar, gayrete gelirlerdi de birkaç tanesi bir araya gelir;
-
بر زدندی چون فدایی حمله‌ای ** خویش را بر گربه‌ی بی‌مهله‌ای
- Fedai gibi aman vermeden kediye saldırırdı.
-
آن یکی چشمش بکندی از ضراب ** وان دگر گوشش دریدی هم به ناب
- Bir tanesi gözünü ısırır, oyar, öbürü kulağını dişleyip yırtar,
-
وان دگر سوراخ کردی پهلوش ** از جماعت گم شدی بیرون شوش
- Bir başkası yanını delerdi. Kedi bu topluluktan kurtulamazdı.
-
لیک جمعیت ندارد جان موش ** بجهد از جانش به بانگ گربه هوش 3050
- Fakat farede topluluk için yürek yoktur. Kedinin sesini duydu mu aklı başından gider.
-
خشک گردد موش زان گربه‌ی عیار ** گر بود اعداد موشان صد هزار
- Hilebaz kedinin önünde kuruyup kalır. İsterse farenin sayısı yüz bin olsun ne çıkar?
-
از رمه‌ی انبه چه غم قصاب را ** انبهی هش چه بندد خواب را
- Koyun sürüsü çok olmuş kasaba ne gam? Akıl çokluğu uykuyu def edebilir mi?
-
مالک الملک است جمعیت دهد ** شیر را تا بر گله‌ی گوران جهد
- Mülkün sahibi Tanrı’dır. Topluluğu o verir, bu yüreği o ihsan ederde aslan, yaban sığırı sürüsüne atılır.
-
صد هزاران گور ده‌شاخ و دلیر ** چون عدم باشند پیش صول شیر
- On çatallı boynuzları olan yüz binlerce yiğit geyik aslanın saldırışına karşı, âdeta yok olur.
-
مالک الملک است بدهد ملک حسن ** یوسفی را تا بود چون ماء مزن 3055
- Mülkün sahibi O’dur. Bir Yusuf’a güzellik saltanatını verir de onu ak buluttan yağan lâtif yağmura döndürür.
-
در رخی بنهد شعاع اختری ** که شود شاهی غلام دختری
- Bir yüze bir yıldız parlaklığı ihsan ederde koca bir padişah bir kızın kölesi kesilir.