English    Türkçe    فارسی   

4
288-337

  • رنج را صدتو و افزون می‌کنید ** عقل را دارو به افیون می‌کنید
  • Siz bu sözlerle hastalığımızı yüzlerce defa artırıyor... Akla ilâç olarak afyon veriyorsunuz” demişlerdir.
  • معالجه کردن برادر دباغ دباغ را به خفیه به بوی سرگین
  • Tabağın kardeşinin, tabağı gizlice fışkı kokusuyla tedavisi
  • خلق را می‌راند از وی آن جوان ** تا علاجش را نبینند آن کسان
  • Delikanlı, kardeşine yapacağı ilâcı kimse görmesin diye halkı uzaklaştırdı.
  • سر به گوشش برد هم‌چون رازگو ** پس نهاد آن چیز بر بینی او 290
  • 290.Gizli bir şeyler söyler gibi ağzını kulağına götürdü, sonra da o şeyi burnuna koydu.
  • کو به کف سرگین سگ ساییده بود ** داروی مغز پلید آن دیده بود
  • Köpek pisliğini avucuna sürtmüştü... Pis beynin ilâcını bu pislikle görmüştü.
  • ساعتی شد مرد جنبیدن گرفت ** خلق گفتند این فسونی بد شگفت
  • Avucunu koklatır koklatmaz adam, deprenmeye başladı. Halk, bu pek mühim bir afsun dediler...
  • کین بخواند افسون به گوش او دمید ** مرده بود افسون به فریادش رسید
  • Afsunu okuyup kulağına üfürdü... Adam adeta ölmüştü, afsun imdadına yetişti!
  • جنبش اهل فساد آن سو بود ** که زنا و غمزه و ابرو بود
  • Kötü kişilerin hareketi o yandandır... Zina, bakışla, göz ve kaş işaretiyle harekete gelir.
  • هر کرا مشک نصیحت سود نیست ** لا جرم با بوی بد خو کردنیست 295
  • Kime öğüt miski fayda vermezse muhakkak o, kötü kokulara alışmıştır.
  • مشرکان را زان نجس خواندست حق ** کاندرون پشک زادند از سبق
  • Allah, müşrikler, tâ ezelden pislik içinde doğduklarından onlara “Necis-pis” demiştir.
  • کرم کو زادست در سرگین ابد ** می‌نگرداند به عنبر خوی خود
  • Pislik içinde doğan kurt, ebediyen huyundan dönmez, ambere bakmaz!
  • چون نزد بر وی نثار رش نور ** او همه جسمست بی‌دل چون قشور
  • Ona nur saçısı isabet etmemiştir... O, tamamı ile cisimden ibarettir, kabuk gibi içsiz, gönülsüzdür o!
  • ور ز رش نور حق قسمیش داد ** هم‌چو رسم مصر سرگین مرغ‌زاد
  • Hak nuru saçısından nasibi varsa, bu nur, ona da değmişse pisliğe düşse bile Mısır’da olduğu gibi o pislik içine gömülen yumurtadan bir kuş meydana gelir!
  • لیک نه مرغ خسیس خانگی ** بلک مرغ دانش و فرزانگی 300
  • 300.Fakat meydana gelen kuş, evde beslenen pis tavuk cinsinden değildir, bilgi ve anlayış kuşudur.
  • تو بدان مانی کز آن نوری تهی ** زآنک بینی بر پلیدی می‌نهی
  • Sen de nurdan nasipsize benziyorsun; çünkü burnunu pisliğe sokmadasın!
  • از فراقت زرد شد رخسار و رو ** برگ زردی میوه‌ی ناپخته تو
  • Ayrılığından yüzün, benzin sarardı ama sarı bir yapraksın, olmamış bir meyvesin!
  • دیگ ز آتش شد سیاه و دودفام ** گوشت از سختی چنین ماندست خام
  • Çömlek, ateşten, isten simsiyah oldu, is rengini aldı; fakat et, kartlığından öylece duruyor, hiç pişmemiş!
  • هشت سالت جوش دادم در فراق ** کم نشد یک ذره خامیت و نفاق
  • Seni tam sekiz yıl ayrılık ateşiyle kaynattım ama hamlığın, münafıklığın, bir zerre bile eksilmemiş!
  • غوره‌ی تو سنگ بسته کز سقام ** غوره‌ها اکنون مویزند و تو خام 305
  • Hastalıktan donmuş kalmış koruksun sen... Hâlbuki koruklar, şimdi kuru üzüm haline geldi, sense hala hamsın!”
  • عذر خواستن آن عاشق از گناه خویش به تلبیس و روی پوش و فهم کردن معشوق آن را نیز
  • Âşığın hileye sapıp suçuna özür getirmesi ve niyetini gizlemeye savaşması, sevgilinin, bu hileyi de anlaması
  • گفت عاشق امتحان کردم مگیر ** تا ببینم تو حریفی یا ستیر
  • Âşık dedi ki: “Kusuruma bakma... Bakayım, bana uyacak mısın, yoksa namuslu musun diye seni sınadım.
  • من همی دانستمت بی‌امتحان ** لیک کی باشد خبر هم‌چون عیان
  • Senin namuslu olduğunu sınamadan da biliyordum ama haber alma, gözle görmeye benzer mi ya?
  • آفتابی نام تو مشهور و فاش ** چه زیانست ار بکردم ابتلاش
  • Sen bir güneşsin; adın sanın meşhur olmuş, âleme yayılmış! Güneşi böyle bir tecrübeye aldımsa ne ziyanı var?
  • تو منی من خویشتن را امتحان ** می‌کنم هر روز در سود و زیان
  • Sen bensin, ben kendimi her gün fayda da, ziyanda sınar dururum.
  • انبیا را امتحان کرده عدات ** تا شده ظاهر ازیشان معجزات 310
  • Düşmanlar, peygamberleri de sınadılar, sınadılar da onlardan mucizeler zuhur etti.
  • امتحان چشم خود کردم به نور ** ای که چشم بد ز چشمان تو دور
  • Gözümü, nurla sınadım, ey gözlerinden kötü gözler, uzak olasıca sevgili!
  • این جهان هم‌چون خرابست و تو گنج ** گر تفحص کردم از گنجت مرنج
  • Bu dünya bir viraneye benzer, sense definesin... Definede seni aradıysam incinme bana!
  • زان چنین بی‌خردگی کردم گزاف ** تا زنم با دشمنان هر بار لاف
  • Seni küstahça sınadım... Bu suretle düşmanlara da her zaman söyleyeyim;
  • تا زبانم چون ترا نامی نهد ** چشم ازین دیده گواهیها دهد
  • Dilim seni anınca gözüm de gördüğüne tanık olsun!
  • گر شدم در راه حرمت راه‌زن ** آمدم ای مه به شمشیر و کفن 315
  • Hürmet yolunu bulduysan ey ay yüzlü sevgili, işte boynumda kefen, elimde kılıç... Huzuruna geldim!
  • جز به دست خود مبرم پا و سر ** که ازین دستم نه از دست دگر
  • Ben bu eldenim başka elden değil... Lütfet, elimi ayağımı sen kes de beni, başkasına öldürtme!
  • از جدایی باز می‌رانی سخن ** هر چه خواهی کن ولیکن این مکن
  • Ayrılıktan dem vuruyorsun... Dilediğini yap, fakat beni kendinden ayırma, bunu yapma!
  • در سخن آباد این دم راه شد ** گفت امکان نیست چون بیگاه شد
  • Şimdi söz ülkesine yol aldık... Fakat vakit geçti, söylemeye imkân yok!
  • پوستها گفتیم و مغز آمد دفین ** گر بمانیم این نماند همچنین
  • İşin dış yüzünü söyledik, içyüzü örtülü kaldı... Sağ olursak böyle kalmaz, onu da söyleriz elbet!
  • رد کردن معشوقه عذر عاشق را و تلبیس او را در روی او مالیدن
  • Sevgilinin, âşığın özrünü reddetmesi ve hilesini yüzüne vurması
  • در جوابش بر گشاد آن یار لب ** کز سوی ما روز سوی تست شب 320
  • Sevgili, ağzını açıp şöyle cevap verdi: “Bizce senin halin gün gibi aydınlık ama sence gece!
  • حیله‌های تیره اندر داوری ** پیش بینایان چرا می‌آوری
  • Bu kara hileleri adalet gününde gören kişilerin önüne neye getirir, yayar dökersin ki?
  • هر چه در دل داری از مکر و رموز ** پیش ما رسواست و پیدا هم‌چو روز
  • Gönlündeki hilelerin, düzenlerin hepsi bizim önümüzde rüsvay olmada, hepsini de gün gibi görüp duruyoruz.
  • گر بپوشیمش ز بنده‌پروری ** تو چرا بی‌رویی از حد می‌بری
  • O suçu, kulumuza acır da örtersek sen neden yüzsüzlük eder, haddini aşarsın?
  • از پدر آموز که آدم در گناه ** خوش فرود آمد به سوی پایگاه
  • Babandan öğrensene... Âdem, suç işleyince hemencecik ayak çıkarılan yere geldi;
  • چون بدید آن عالم الاسرار را ** بر دو پا استاد استغفار را 325
  • O gizli sırları bilen Allah’ı hazır nazır gördü de iki ayaküstüne durup suçunun affedilmesini dilemeye koyuldu.
  • بر سر خاکستر انده نشست ** از بهانه شاخ تا شاخی نجست
  • Keder külünün ortasına geçip oturdu; hileye, bahaneye sapıp bir daldan bir dala sıçramadı.
  • ربنا انا ظلمنا گفت و بس ** چونک جانداران بدید از پیش و پس
  • “Rabbimiz, biz nefsimize zulmettik” dedi... Çünkü önünde, ardında azap meleklerini gördü.
  • دید جانداران پنهان هم‌چو جان ** دورباش هر یکی تا آسمان
  • Can gibi gizli olan azap meleklerini gördü; her birinin elindeki sopa, ta gökyüzüne kadar uzanıyordu.
  • که هلا پیش سلیمان مور باش ** تا بنشکافد ترا این دورباش
  • Kendine gel... Süleyman’ın huzurunda karınca ol da bu sopa, seni paramparça etmesin!
  • جز مقام راستی یک دم مه‌ایست ** هیچ لالا مرد را چون چشم نیست 330
  • Doğruluk durağında başka bir yerde bir an bile durma... İnsana kimse, gözü gibi lalalık edemez.
  • کور اگر از پند پالوده شود ** هر دمی او باز آلوده شود
  • Kör, öğütle arınıp temizlense bile yine her an sürçer, pislenir.
  • آدما تو نیستی کور از نظر ** لیک اذا جاء القضا عمی البصر
  • Ey Âdem, senin gözün var, kör değilsin... Fakat kaza geldi mi göz kör olur!
  • عمرها باید به نادر گاه‌گاه ** تا که بینا از قضا افتد به چاه
  • Gözlü adamın, bir tesadüf neticesi kuyuya düşmesi için ömürler lazım. Fakat bu kaza, körün yoldaşıdır. Çünkü düşmek, onun tabiatıdır, huyudur.
  • کور را خود این قضا همراه اوست ** که مرورا اوفتادن طبع و خوست
  • Kör, pisliğe düşer de bu koku nedir, kendisinden midir, yoksa bir pisliğe bulaşmış da ondan mı? Bilemez ki.
  • در حدث افتد نداند بوی چیست ** از منست این بوی یا ز آلودگیست 335
  • Ona birisi miskler saçsa onu da kendisinden bilir, sevgilinin lütfundan değil!
  • ور کسی بر وی کند مشکی نثار ** هم ز خود داند نه از احسان یار
  • (eksik)
  • پس دو چشم روشن ای صاحب‌نظر ** مر ترا صد مادرست و صد پدر
  • Hâsılı ey gözü açık kişi, bu iki göz, sana yüzlerce anadır, yüzlerce baba!