مهر ابله مهر خرس آمد یقین ** کین او مهر است و مهر اوست کین‏

مهر ابله مهر خرس آمد یقین ** کین او مهر است و مهر اوست کین‏ 2130

Aptalın sevgisi şüphesiz ayının sevgidir. Kini sevgidir, sevgisi kin.

عهد او سست است و ویران و ضعیف ** گفت او زفت و وفای او نحیف‏

Ahdi gevşek, zayıf ve bozuk.. sözü büyük, vefası artık.

گر خورد سوگند هم باور مکن ** بشکند سوگند، مرد کژ سخن‏

Ant içse bile inanma. Eğri sözlü adam andını da bozar.

چون که بی‏سوگند گفتش بد دروغ ** تو میفت از مکر و سوگندش به دوغ‏

Mademki yeminsiz sözü yalan. Hilesine yeminine de inanma.

نفس او میر است و عقل او اسیر ** صد هزاران مصحفش خود خورده‏گیر

Onun nefsi beydir, aklı esir.. farz et ki yüz binlerce defa Mushaf’a yemin etmiş olsun!

چون که بی‏سوگند پیمان بشکند ** گر خورد سوگند هم آن بشکند 2135

Mademki yeminsiz ahdi bozuyor, yemin etse onu da bozar.

ز آن که نفس آشفته‏تر گردد از آن ** که کنی بندش به سوگند گران‏

Çünkü nefsi, ağır yeminle bağlanan nefis, bundan daha ziyade daralır, perişan olur.

چون اسیری بند بر حاکم نهد ** حاکم آن را بر درد بیرون جهد

Bu, bir esirin hâkimi bağlanmasına benzer. Hâkim o bağı koparır, o bağdan kurtulur.

بر سرش کوبد ز خشم آن بند را ** می‏زند بر روی او سوگند را

Kızgınlıkla o bağı, kölesinin kafasına fırlatıp atar. Nefis de o yemini, kendisine esir olan adamın suratına vurur.

تو ز اوفوا بالعقودش دست شو ** احفظوا أیمانکم با او مگو

Sen onun “Ahitlerinize vefa edin” hükmünden el yıka. “ Yeminlerinizi koruyun, ahitlerinizde durun” hükmünü ona söyleme.

و آن که حق را ساخت در پیمان سند ** تن کند چون تار و گرد او تند 2140

Kiminle ahdettiğini bilen tenini iplik haline kor, o ahdin etrafında dolanır, o ahdi örer durur.

رفتن مصطفی علیه السلام به عیادت صحابی و بیان فایده عیادت‏

Mustafa Aleyhisselâm’ın bir hasta sahabenin hatırını sormaya gitmesi, hasta halini, hatırını sormasının faydası

از صحابه خواجه‏ای بیمار شد ** و اندر آن بیماریش چون تار شد

Sahabeden biri hastalandı, o hastalık yüzünden zayıfladı, iplik gibi inceldi.

مصطفی آمد عیادت سوی او ** چون همه لطف و کرم بد خوی او

Mustafa halini, hatırını sormaya geldi. Çünkü Peygamber’in huyu tamamıyla lütuf ve keremden ibaretti.

در عیادت رفتن تو فایده است ** فایده آن باز با تو عایده است‏

Hastanın halini, hatırını sormaya gitmekte fayda vardır. Faydası da gene sanadır.

فایده اول که آن شخص علیل ** بوک قطبی باشد و شاه جلیل‏

Birinci faydası şudur; O hasta adam, bir kutup, bir ulu şah olabilir.

ور نباشد قطب یار ره بود ** شه نباشد فارس اسپه بود 2145

Mademki inatçı adam, gönlünün iki gözü de yok, odunu ödağacından ayırt edemezsin.

پس صله یاران ره لازم شمار ** هر که باشد گر پیاده گر سوار

Âlemde hazineler var. Beyhude üzülme, yorulma. Yalnız hiçbir viraneyi de definesiz bilme.

ور عدو باشد همین احسان نکوست ** که به احسان بس عدو گشته است دوست‏

Her dervişe ne olur, ne olmaz diye mülâzemette bulunadır, bir nişane buldun mu da artık onun etrafında adamakıllı dön, dolaş!

ور نگردد دوست کینش کم شود ** ز آن که احسان کینه را مرهم شود

Mademki sende o can gözü yok, her vücutta define var san!

بس فواید هست غیر این و لیک ** از درازی خایفم ای یار نیک‏

Kutup olmasa bile belki bir yol dostudur, padişah değilse bile bir atlı askerdir.

حاصل این آمد که یار جمع باش ** هم چو بتگر از حجر یاری تراش‏ 2150

Kim olursa olsun, ister yaya, ister atlı, yol dostlarıyla buluşmayı, onların halini sormayı, hatırlarını ele almayı lâzım bil.

ز آن که انبوهی و جمع کاروان ** ره زنان را بشکند پشت و سنان‏

Hatta o adam, düşman bile olsa yine ihsan iyidir. Çünkü ihsan yüzünden düşman bile adama dost olur.

چون دو چشم دل نداری ای عنود ** که نمی‏دانی تو هیزم را ز عود

Dost olmasa bile hiç olmazsa kini azalır. Çünkü ihsanda bulunmak, kine âdeta merhemdir.

چون که گنجی هست در عالم مرنج ** هیچ ویران را مدان خالی ز گنج‏

Bundan başka daha nice faydaları var ama ey iyi adam, sözü uzatmadan korkuyorum.

قصد هر درویش می‏کن از گزاف ** چون نشان یابی بجد می‏کن طواف‏

Sözün hülâsası şu: Topluluğa dost ol. Hatta bir dost bulamazsan put yapan Amad gibi taştan bir dost yont, onu sev!