Yukarı olsun, aşağı olsun onca her yer, hızlı hızlı yürümede... o, taştan topraktan nükteler duymada!
پست و بالا پیش چشمش تیزرو ** از کلوخ و خشت او نکته شنو
Halbuki halka bunların hepsi kapalı... her şey ölü görünmede... ben, bundan daha ziyade şaşılacak bir perde görmedim.3535
با عوام این جمله بسته و مرده‌ای ** زین عجب‌تر من ندیدم پرده‌ای
Bütün mezarlar bizce bir. Fakat velilerin gözünde kimisi cennet bahçesi, kimisi cehennem çukuru!
گورها یکسان به پیش چشم ما ** روضه و حفره به چشم اولیا
Halk, Peygamber ekşi suratlı; neden böyle niye zevki yok ki derlerdi.
عامه گفتندی که پیغامبر ترش ** از چه گشتست و شدست او ذوق‌کش
İleri gelenlerse derlerdi ki: Sizin gözünüze öyle görünüyor o.
خاص گفتندی که سوی چشمتان ** می‌نماید او ترش ای امتان
Bir zamancağız bizim gözümüzle bakın da "Heletâ" daki gülüşleri görün hele!
یک زمان درچشم ما آیید تا ** خنده‌ها بینید اندر هل اتی
O ters şey, armut ağacının üstünde öyle görünür... a genç ağaçtan in de bak!3540
از سر امرود بن بنماید آن ** منعکس صورت بزیر آ ای جوان
O armut ağacı, varlık ağacıdır... sen orada oldukça sana yeni şey eski görünür.
آن درخت هستی است امرودبن ** تا بر آنجایی نماید نو کهن
O ağacın üstünde oldukça âlem pis bir dikenlik, kızgın akreplerle, yılanlarla dopdolu bir yer görünür.
تا بر آنجایی ببینی خارزار ** پر ز کزدمهای خشم و پر ز مار
Fakat ağaçtan inersen derhal âlemi gül yüzlü dilberlerle, dadılarla, tayalarla dolu görürsün!
چون فرود آیی ببینی رایگان ** یک جهان پر گل‌رخان و دایگان
Kötü karının, kocasına o görünen kötü hayaller, armut ağacının üstünden adamın gözüne öyle görünür.. aşağıya in de hayaller gitsin demesi. Birisi, o adamın gördüğü hayal değildi ki derse şu cevabı veririz: Bu misaldir, mesel değil. Misalin bu kadar oluşu da kâfi. Eğer armut ağacına çıkmasaydı ister hayal olsun, ister hakikat gördüklerini görmeyecekti ya!
حکایت آن زن پلیدکار کی شوهر را گفت کی آن خیالات از سر امرودبن می‌نماید ترا کی چنینها نماید چشم آدمی را سر آن امرودبن از سر امرودبن فرود آی تا آن خیالها برود و اگر کسی گوید کی آنچ آن مرد می‌دید خیال نبود و جواب این مثالیست نه مثل در مثال همین قدر بس بود کی اگر بر سر امرودبن نرفتی هرگز آنها ندیدی خواه خیال خواه حقیقت