English    Türkçe    فارسی   

3
363-412

  • You have felt the expansion: water your expansion, and when the fruit appears, give it to your friends.
  • بسط دیدی بسط خود را آب ده ** چون بر آید میوه با اصحاب ده
  • The remainder of the Story of the people of Saba.
  • باقی قصه‌ی اهل سبا
  • Saba were folk given over to dalliance and foolish; ‘twas their practice to show ingratitude to the generous.
  • آن سبا ز اهل صبا بودند و خام ** کارشان کفران نعمت با کرام
  • By was of illustration, it would be ingratitude to dispute with your benefactor, 365
  • باشد آن کفران نعمت در مثال ** که کنی با محسن خود تو جدال
  • Saying, “O do not want this kindness, I am annoyed by it: why art thou troubling me?
  • که نمی‌باید مرا این نیکوی ** من برنجم زین چه رنجم می‌شوی
  • Do (me) a favour, take away this kindness; I do not desire an eye: blind me at once!”
  • لطف کن این نیکوی را دور کن ** من نخواهم چشم زودم کور کن
  • Hence the people of Saba said, “ (O Lord), put a far distance between us: our blemish is better for us, take away our adornment.
  • پس سبا گفتند باعد بیننا ** شیننا خیر لنا خذ زیننا
  • We do not desire these palaces and orchards, nor fair women nor that safety and ease (which we now enjoy).
  • ما نمی‌خواهیم این ایوان و باغ ** نه زنان خوب و نه امن و فراغ
  • Towns near to each other are bad; the desert, where the wild beasts are, is good.” 370
  • شهرها نزدیک همدیگر بدست ** آن بیابانست خوش کانجا ددست
  • Man craves winter in summer, and when winter comes, he likes it not,
  • یطلب الانسان فی الصیف الشتا ** فاذا جاء الشتا انکر ذا
  • For he is never content with any state (of things), neither with poverty nor with a life of plenty
  • فهو لا یرضی بحال ابدا ** لا بضیق لا بعیش رغدا
  • May Man be killed! How ungrateful he is!Whenever he obtains guidance, he spurns it.
  • قتل الانسان ما اکفره ** کلما نال هدی انکره
  • The carnal soul is of this sort, hence it ought to be killed : that Exalted One hath said, “Kill yourselves.”
  • نفس زین سانست زان شد کشتنی ** اقتلوا انفسکم گفت آن سنی
  • It is a triagonal thorn: however you may place it, it will pierce, and how will you escape from its stab? 375
  • خار سه سویست هر چون کش نهی ** در خلد وز زخم او تو کی جهی
  • Set the thorn on fire with renunciation of sensual passion, and cling to the righteous friend.
  • آتش ترک هوا در خار زن ** دست اندر یار نیکوکار زن
  • When the people of Saba carried (their ingratitude) beyond bounds, saying, “In our opinion, pestilence is better than the zephyr,”
  • چون ز حد بردند اصحاب سبا ** که بپیش ما وبا به از صبا
  • Their counselors began to admonish (them) and restrain (them) from impiety and ingratitude;
  • ناصحانشان در نصیحت آمدند ** از فسوق و کفر مانع می‌شدند
  • (But) they sought to take the lives of their counselors, and sowed the seed of impiety and unthankfulness.
  • قصد خون ناصحان می‌داشتند ** تخم فسق و کافری می‌کاشتند
  • When the (Divine) decree comes to pass, this (whole) world becomes cramped (so that there is no escape); by the (Divine) decree sweetmeat becomes anguish to the mouth. 380
  • چون قضا آید شود تنگ این جهان ** از قضا حلوا شود رنج دهان
  • He ( the Prophet) said, “When the Decree comes, the (widest) expanse is narrow; when the Decree comes, the eyes are veiled.”
  • گفت اذا جاء القضا ضاق الفضا ** تحجب الابصار اذ جاء القضا
  • The eye is bandaged at the time if the Decree, so that the eye does not see the eye’s collyrium.
  • چشم بسته می‌شود وقت قضا ** تا نبیند چشم کحل چشم را
  • When the cunning of that Horseman has raised the dust, the dust keeps thee off from calling for aid.
  • مکر آن فارس چو انگیزید گرد ** آن غبارت ز استغاثت دور کرد
  • Go towards the Horseman, go not towards the dust; else the cunning of the Rider will beat upon thee.
  • سوی فارس رو مرو سوی غبار ** ورنه بر تو کوبد آن مکر سوار
  • God said, “He whom this wolf devoured, he saw the wolf’s dust; how did not he make piteous moan?” 385
  • گفت حق آن را که این گرگش بخورد ** دید گرد گرگ چون زاری نکرد
  • Did not he know the wolf’s dust? (Then), with such knowledge, why did he graze?
  • او نمی‌دانست گرد گرگ را ** با چنین دانش چرا کرد او چرا
  • Sheep know the smell of the harmful wolf and creep away in every direction.
  • گوسفندان بوی گرگ با گزند ** می‌بدانند و بهر سو می‌خزند
  • The brain of animals knows the smell of the lion and bids farewell to grazing.
  • مغز حیوانات بوی شیر را ** می‌بداند ترک می‌گوید چرا
  • Thou hast smelt the lion of (God’s) wrath. Turn back! Consort with prayer and dread!
  • بوی شیر خشم دیدی باز گرد ** با مناجات و حذر انباز گرد
  • That multitude (of Saba) did not turn back from the wolf’s dust, and after the dust the wolf of tribulation came on his might. 390
  • وا نگشتند آن گروه از گرد گرگ ** گرگ محنت بعد گرد آمد سترگ
  • In wrath he tore to pieces those sheep which shut their eyes to the shepherd, Wisdom.
  • بر درید آن گوسفندان را بخشم ** که ز چوپان خرد بستند چشم
  • How oft did the shepherd call them! And they came not: they were throwing the dust of resentment in the eyes of the shepherd,
  • چند چوپانشان بخواند و نامدند ** خاک غم در چشم چوپان می‌زدند
  • Saying, “Begone: we ourselves are better shepherds than thou. How should we become (thy) followers? We are chieftains, every one (of us).
  • که برو ما از تو خود چوپان‌تریم ** چون تبع گردیم هر یک سروریم
  • We are food for the wolf, and we are not for the Friend; we are fuel for the Fire, and we are not for dishonour.”
  • طعمه‌ی گرگیم و آن یار نه ** هیزم ناریم و آن عار نه
  • A heathen pride was in their brains: the raven croaked disaster over the traces of their habitation. 395
  • حمیتی بد جاهلیت در دماغ ** بانگ شومی بر دمنشان کرد زاغ
  • They were digging a pit for the oppressed” they (themselves) fell into the pit, crying “Alas!”
  • بهر مظلومان همی‌کندند چاه ** در چه افتادند و می‌گفتند آه
  • They tore the coats of the Josephs (the prophets and saints), and that which they gave they got, piece by piece.
  • پوستین یوسفان بکشافتند ** آنچ می‌کردند یک یک یافتند
  • Who is that Joseph? Thy God-seeking heart, bound as a captive in thy abode.
  • کیست آن یوسف دل حق‌جوی تو ** چون اسیری بسته اندر کوی تو
  • Thou hast bound a Gabriel on a pillar, thou hast wounded his wings and plumes in a hundred places.
  • جبرئیلی را بر استن بسته‌ای ** پر و بالش را به صد جا خسته‌ای
  • Thou settest before him a roasted calf, thou fetchest (ground) straw and bringest him to the straw-barn, 400
  • پیش او گوساله بریان آوری ** گه کشی او را به کهدان آوری
  • Saying, “Eat; this is a dainty meal for us,” (although) for him there is no food but meeting God face to face.
  • که بخور اینست ما را لوت و پوت ** نیست او را جز لقاء الله قوت
  • On account of this torment and tribulation that afflicted (heart) is complaining of thee to God,
  • زین شکنجه و امتحان آن مبتلا ** می‌کند از تو شکایت با خدا
  • Crying, “O God, deliver (me) from this old wolf!” He (God) saith to it, “Lo, the hour is (wellnigh) come: have patience.
  • کای خدا افغان ازین گرگ کهن ** گویدش نک وقت آمد صبر کن
  • I will demand justice for thee from every heedless one: who gives justice but God, the Dealer of justice?”
  • داد تو وا خواهم از هر بی‌خبر ** داد کی دهد جز خدای دادگر
  • It (the heart) says, “ My patience is lost in separation from Thy face, O Lord. 405
  • او همی‌گوید که صبرم شد فنا ** در فراق روی تو یا ربنا
  • I am (like) Ahmad ( Mohammad) left forsaken in the hands of the Jews, I am (like) Salih fallen into prison (amongst the people) of Thamud.
  • احمدم در مانده در دست یهود ** صالحم افتاده در حبس ثمود
  • O Thou that bestowed felicity on the souls of the prophets, either slay me or call me back (to Thee) or come (Thyself).
  • ای سعادت‌بخش جان انبیا ** یا بکش یا باز خوانم یا بیا
  • (Even) the infidels cannot endure to be separated from Thee: he (every infidel) is saying, ‘O would that I had been dust!’
  • با فراقت کافران را نیست تاب ** می‌گود یا لیتنی کنت تراب
  • This is the state of him (the infidel) who in sooth belongs to that side (is beyond the pale): how (then) should one that belongs to Thee be (patient) without Thee?”
  • حال او اینست کو خود زان سوست ** چون بود بی تو کسی کان توست
  • God saith, “Yea, O pure (heart); but hearken (unto Me) and have patience, for patience is better. 410
  • حق همی‌گوید که آری ای نزه ** لیک بشنو صبر آر و صبر به
  • The dawn is near. Hush, do not wail! I am striving for thee, do not thou strive.”
  • صبح نزدیکست خامش کم خروش ** من همی‌کوشم پی تو تو مکوش
  • The rest of the Story of the Khwaja’s going to the village on the invitation of the countryman.
  • بقیه‌ی داستان رفتن خواجه به دعوت روستایی سوی ده
  • It (this digression) has passed beyond bounds: return, O valiant friend. The countryman, mark you, took the Khwaja to his house.
  • شد ز حد هین باز گرد ای یار گرد ** روستایی خواجه را بین خانه برد