English    Türkçe    فارسی   

3
2005-2054

  • Dallar ta Sidre’ye kadar yükselmiş… hatta Sidre de ne oluyor? Halâ’yı bile aşmıştı. 2005
  • هر درختی شاخ بر سدره زده ** سدره چه بود از خلا بیرون شده
  • Kökleri, yerin dibine kadar girmiş, yayılmış, öküzle balığı bile geçmişti.
  • بیخ هر یک رفته در قعر زمین ** زیرتر از گاو و ماهی بد یقین
  • Kökleri, dallarından daha taze, daha lâtifti. Bunları seyredenin aklı, hayretlere düşüyor, altüst oluyordu.
  • بیخشان از شاخ خندان‌روی‌تر ** عقل از آن اشکالشان زیر و زبر
  • Olgunluktan yarılan meyvelerinden su gibi nur şimşekleri fışkırtmaktaydı!
  • میوه‌ای که بر شکافیدی ز زور ** همچو آب از میوه جستی برق نور
  • Bu ağaçların halkın gözünden gizli kalması
  • مخفی بودن آن درختان ازچشم خلق
  • Asıl şaşılacak şeye gelince: O ovalardan, o çöllerden yüz binlerce adam geçiyor,
  • این عجب‌تر که بریشان می‌گذشت ** صد هزاران خلق از صحرا و دشت
  • Gölgelik için can veriyorlar, başlarını kilimlerle örtüyorlardı da, 2010
  • ز آرزوی سایه جان می‌باختند ** از گلیمی سایه‌بان می‌ساختند
  • Onların gölgesini bile görmüyorlardı. İyi görmeyen çakmaklaşmış gözlere yüzlerce kere tuuh!
  • سایه‌ی آن را نمی‌دیدند هیچ ** صد تفو بر دیده‌های پیچ پیچ
  • Allah’ın kahrı, gözleri bağlanmış yoksa… Gözleri bağlı adam, ayı görmez de Sühayı görür!
  • ختم کرده قهر حق بر دیده‌ها ** که نبیند ماه را بیند سها
  • Güneşi görmez de zerreyi görür. Fakat yine de Allah’ın lütfundan, kereminden ümit kesilmez ya!
  • ذره‌ای را بیند و خورشید نه ** لیک از لطف و کرم نومید نه
  • Kervanlar aç susuz ağaçların altına dökülen bu olgun meyveleri görüyorlar. Yarabbi, bu ne sihir?
  • کاروانها بی نوا وین میوه‌ها ** پخته می‌ریزد چه سحرست ای خدا
  • Halk, çürük meyveleri toplamakta, pisboğaz ve doymaz adamlar, bu pörsümüş meyveleri yağma etmek için birbirlerine girmekteydi. 2015
  • سیب پوسیده همی‌چیدند خلق ** درهم افتاده بیغما خشک‌حلق
  • O dallar, meyveler, yapraklarsa anbean “Keşke kavmimiz bizi bilseydi, ne olurdu?” diyorlardı.
  • گفته هر برگ و شکوفه آن غصون ** دم بدم یا لیت قوم یعلمون
  • Her ağaçtan “A bahtsız kişiler, bize gelin, bize” diye ses geliyordu.
  • بانگ می‌آمد ز سوی هر درخت ** سوی ما آیید خلق شوربخت
  • Fakat Allah’tan da ağaçlara: “Onların gözlerini bağladık, onlara sığınacak yer yok!” sesi gelmekteydi.
  • بانگ می‌آمد ز غیرت بر شجر ** چشمشان بستیم کلا لا وزر
  • Onlara birisi, “Bu yana gelin de bu ağaçlardan faydalanın” dese,
  • گر کسی می‌گفتشان کین سو روید ** تا ازین اشجار مستسعد شوید
  • Hepsi birden “Bu sarhoş yoksul, Allah’ın takdiriyle deli olmuş. 2020
  • جمله می‌گفتند کین مسکین مست ** از قضاء الله دیوانه شدست
  • Bu yoksulun beyni başa çıkmaz sevdalarla, sonu gelmez riyazatlarla soğan gibi çürümüş kokmuş!” diyorlardı.
  • مغز این مسکین ز سودای دراز ** وز ریاضت گشت فاسد چون پیاز
  • Dekukî şaşıp kalıyor, “Yarabbi bu ne hal? Halka bu perde, bu sapıklık neden geliyor ki?
  • او عجب می‌ماند یا رب حال چیست ** خلق را این پرده و اضلال چیست
  • Çeşit çeşit adamlar, yüzlerce akla, yüzlerce tedbire sahip oldukları halde o tarafa bir adım olsun atamıyorlar.
  • خلق گوناگون با صد رای و عقل ** یک قدم آن سو نمی‌آرند نقل
  • Akılları, fikirleri de hep birden inkâra düşmüşler. Onların bu azgınlığına, bu isyanına bakıyorum da şüpheleniyorum…
  • عاقلان و زیرکانشان ز اتفاق ** گشته منکر زین چنین باغی و عاق
  • Yoksa ben mi çıldırdım, ben mi sersem oldum? Şeytan, benim kafama mı bir şey vurdu? 2025
  • یا منم دیوانه و خیره شده ** دیو چیزی مرا مرا بر سر زده
  • Her an gözlerimi ovup duruyorum, bu cihanda rüya mı görüp durmaktayım yoksa?
  • چشم می‌مالم بهر لحظه که من ** خواب می‌بینم خیال اندر زمن
  • Fakat bu nasıl rüya olur? İşte ağaçlara doğru gidiyorum, meyvelerini yiyorum. Buna nasıl inanmayayım?
  • خواب چه بود بر درختان می‌روم ** میوه‌هاشان می‌خورم چون نگروم
  • Sonra yine münkirlere bakıyorum; görüyorum ki bu bahçeden haberleri bile yok.
  • باز چون من بنگرم در منکران ** که همی‌گیرند زین بستان کران
  • Son derece iştiyaka düşmüşler, fevkalâde ihtiyaçlarından bir yarım koruk için can veriyorlar.
  • با کمال احتیاج و افتقار ** ز آرزوی نیم غوره جانسپار
  • Bu yoksullar, açlıklarından bir yaprak için ah edip duruyorlar! 2030
  • ز اشتیاق و حرص یک برگ درخت ** می‌زنند این بی‌نوایان آه سخت
  • Sonra yine acaba ben mi kendimden değilim, ben mi hayale düştüm, gözüme görünen muhayyel bir ağacın dalına el attım, diyorum” demekteydi.
  • در هزیمت زین درخت و زین ثمار ** این خلایق صد هزار اندر هزار
  • Peygamberler bile ye’se düşünce kendilerine yalan söylendi sandılar ayetini oku da bak.
  • باز می‌گویم عجب من بی‌خودم ** دست در شاخ خیالی در زدم
  • Bu ayetteki “Küzzibû-tekzib edildiler, onlara yalan söylüyorsunuz dendi” kelimesini teşditsiz “Küzibû- Kendilerine yalan söylüyorlar sandılar” tarzında oku.
  • حتی اذا ما استیاس الرسل بگو ** تا بظنوا انهم قد کذبوا
  • Bu takdirde mana şöyle olur: Peygamberler bile kendilerini aldanmış sandılar.
  • این قرائت خوان که تخفیف کذب ** این بود که خویش بیند محتجب
  • Peygamberler bile kötü kişilerin ittifakına baktılar da şüpheye düştüler. 2035
  • در گمان افتاد جان انبیا ** ز اتفاق منکری اشقیا
  • “Bu şüphe ve tereddütten sonra onlara yardım ettik. Neyse, sen bunları bırak da can ağacına gel!
  • جائهم بعد التشکک نصرنا ** ترکشان گو بر درخت جان بر آ
  • Kısmetin neyse ye, yedir deniyor!” ona, her an vahiyden sihirler öğretiliyordu da,
  • می‌خور و می‌ده بدان کش روزیست ** هر دم و هر لحظه سحرآموزیست
  • Halk, “Şaşılacak şey, bu ses nedir? Sahrada ne ağaç var, ne meyve.
  • خلق‌گویان ای عجب این بانگ چیست ** چونک صحرا از درخت و بر تهیست
  • Kara sevdaya tutulmuş olanların yakınınızda bahçe var, sofra var demelerinden âdeta aptallaştık.
  • گیج گشتیم از دم سوداییان ** که به نزدیک شما باغست و خوان
  • Gözümüzü ovuyor, bakıyoruz. Fakat burada bahçe yok ki… Önümüzdeki saha ya çöl yahut aşılması güç bir yol! 2040
  • چشم می‌مالیم اینجا باغ نیست ** یا بیابانیست یا مشکل رهیست
  • Fakat bu kadar uzun uzadıya söylenip duran sözlerde beyhude olmaz ya. Acayip şey, nasıl olurda bu kadar sözün aslı olmaz. Fakat varsa nerede söyle!” diyordu.
  • ای عجب چندین دراز این گفت و گو ** چون بود بیهوده ور خود هست کو
  • Dekukî, macerasını şöyle anlatır: “Ben de tıpkı onlar gibi, acayip şey demekteydim, Allah bunların gözlerini ne de sıkı bağlamış?
  • من همی‌گویم چو ایشان ای عجب ** این چنین مهری چرا زد صنع رب
  • Bu kavgalardan, bu aykırı hareketlerden Muhammed’de şaşmaktaydı. Ebu leheb de!
  • زین تنازعها محمد در عجب ** در تعجب نیز مانده بولهب
  • Fakat bu şaşmakla o şaşmak arasında pek büyük fark var.
  • زین عجب تا آن عجب فرقیست ژرف ** تا چه خواهد کرد سلطان شگرف
  • Dekukî, tez tez yürü sükût et. Ne vakte kadar söylenip duracaksın, ne vakte kadar? Duyup anlayan kulak kıt! 2045
  • ای دقوقی تیزتر ران هین خموش ** چند گویی چند چون قحطست گوش
  • O yedi ağacın bir ağaç olması
  • یک درخت شدن آن هفت درخت
  • Dekukî dedi ki: Bahtım yaver oldu, ileriye doğru yürüdüm, bir de baktım ki o yedi ağaç bir ağaç olmuş.
  • گفت راندم پیشتر من نیکبخت ** باز شد آن هفت جمله یک درخت
  • Her an bir ağaç, yedi ağaç olmakta, yedi ağaç bir ağaç haline gelmekteydi. Hayretten ne hale geldim, bilir misin? Dondum, kaldım!
  • هفت می‌شد فرد می‌شد هر دمی ** من چه سان می‌گشتم ازحیرت همی
  • Sonra ne göreyim; ağaçlar, cemaat gibi toplanmış, saf düzmüş, namaza durmuşlar!
  • بعد از آن دیدم درختان در نماز ** صف کشیده چون جماعت کرده ساز
  • Bir ağaç, imam gibi önlerine geçmiş, öbürleri de onun ardında kıyamdalar!
  • یک درخت از پیش مانند امام ** دیگران اندر پس او در قیام
  • Onların kıyamı rükû etmeleri, secdeye varmaları beni büsbütün şaşırttı. 2050
  • آن قیام و آن رکوع و آن سجود ** از درختان بس شگفتم می‌نمود
  • O anda Allah’ın “Yıldız ve ağaç, Allah’a secde eder” sözünü hatırladım.
  • یاد کردم قول حق را آن زمان ** گفت النجم و شجر را یسجدان
  • Bu ağaçların ne dizleri vardı, ne belleri! Nasıl rükûa, secdeye varıyorlar, bu ne biçim namaz? derken,
  • این درختان را نه زانو نه میان ** این چه ترتیب نمازست آنچنان
  • Allah’tan ilham geldi: A nurlu, pirli kişi, hâlâ bizim işimize şaşıyor musun? Bizce bu işler, şaşılacak işler değil ki!
  • آمد الهام خدا کای با فروز ** می عجب داری ز کار ما هنوز
  • Yedi ağacın yedi adam olması
  • هفت مرد شدن آن هفت درخت
  • Bir müddet sonra ağaçlar, yedi tane adam oldu. Hepsi de tek Allah’ın huzurunda ka’dedeydi.
  • بعد دیری گشت آنها هفت مرد ** جمله در قعده پی یزدان فرد