English    Türkçe    فارسی   

4
3070-3119

  • Fil gibi adam akıllı bir can gerek ki uykusunda iştiyakla Hindistan’a gitsin! 3070
  • جان هم‌چون پیل باید نیک زفت ** تا به خواب او هند داند رفت تفت
  • Fil Hindistan’ı arar, ister... o yüzden bu istek bu anış geceleyin bir surete bürünüp ona görünür.
  • ذکر هندستان کند پیل از طلب ** پس مصور گردد آن ذکرش به شب
  • “Tanrıyı anın” emrine uymak, bir herzevekilin işi değil... “Tanrına dön “emrine uymak, her kalleşin ayağının harcı değil.
  • اذکروا الله کار هر اوباش نیست ** ارجعی بر پای هر قلاش نیست
  • Fakat sen meyus olma; file benze! Fil değilsen bile fil olmaya çalış.
  • لیک تو آیس مشو هم پیل باش ** ور نه پیلی در پی تبدیل باش
  • Âlemdeki kimyagerlere bak... her an sırça üzerine resim yapanların seslerini duy!
  • کیمیاسازان گردون را ببین ** بشنو از میناگران هر دم طنین
  • Onlar gök boşluğuna suretler düzerler... benim için senin için işler yaparlar! 3075
  • نقش‌بندانند در جو فلک ** کارسازانند بهر لی و لک
  • Ey tavuk karasına uğramış adam! Yeni yakası misler kokan erleri görmüyorsan şu sana dokunan şeyleri gör bari!
  • گر نبینی خلق مشکین جیب را ** بنگر ای شب‌کور این آسیب را
  • Toprağından her an yeniden yeniye otlar biter; onları gör... her an anlayışına yeni bir şey dokunur; onlara bak!
  • هر دم آسیبست بر ادراک تو ** نبت نو نو رسته بین از خاک تو
  • İbrahim Ethem de rüyada hicapsız olarak bütün gönül Hindistan’ını gördü de,
  • زین بد ابراهیم ادهم دیده خواب ** بسط هندستان دل را بی‌حجاب
  • Zincirlerini kırdı; memleketi birbirine geçirdi, gözlerden kayboldu!
  • لاجرم زنجیرها را بر درید ** مملکت بر هم زد و شد ناپدید
  • Şu iş Hindistan’ı görmenin nişanesidir... insan, uykusundan sıçrayıp uyanır, deli divane olur. 3080
  • آن نشان دید هندستان بود ** که جهد از خواب و دیوانه شود
  • Bütün tedbirlerin başına toprak saçar... zincirlerin halkalarını kırar geçer!
  • می‌فشاند خاک بر تدبیرها ** می‌دراند حلقه‌ی زنجیرها
  • Peygamberin nuru anlatılırken gönüllerdeki nişanesini söylediği gibi hani...
  • آنچنان که گفت پیغامبر ز نور ** که نشانش آن بود اندر صدور
  • Dedi ki: Nur, kalbe girdi mi nişanesi şudur: İnsan bu yalan yurttan uzaklaşır, neşeler yurdu olan ahiretten de geçer!
  • که تجافی آرد از دار الغرور ** هم انابت آرد از دار السرور
  • Ey temiz dost, Mustafa’nın bu hadisini anlatmak için bir hikaye söyleyeceğiz, dinle.
  • بهر شرح این حدیث مصطفی ** داستانی بشنو ای یار صفا
  • Kendisine hakikî padişahlık yüzü gösteren ve “İnsan o gün kardeşinden,anasından,babasından bile kaçar”âyeti hali olan şehzade..bu toprak yığınının padişahlığı,çocuk tabiatlı kişilerindir:onlar,buna kale almak derler..çocuğun biri üstün gelir,toprak yığınının üstüne çıkar,kale benimdir der..öbür çocuklar,ona haset ederler:çünkü toprak çocukların baharıdır.O şehzade,renklerin bağından kurtulduğundan ben bu renkli topraklara aşağılık toprak diyor,altın,atlas ve kemha demiyorum,bu kemhadan kurtuldum,tek renkli gayb âlemine gittim dedi.”Biz ona çocukken hüküm ve peygamberlik verdik”âyetine göre Tanrı irşadı için yıllar geçmeye lüzum yoktur..dilediğini emredip derhal yapan Tanrı kudretine karşı kimse kabiliyetinden bahsedemez.
  • حکایت آن پادشاه‌زاده کی پادشاهی حقیقی بوی روی نمود یوم یفرالمرء من اخیه و امه و ابیه نقد وقت او شد پادشاهی این خاک توده‌ی کودک طبعان کی قلعه گیری نام کنند آن کودک کی چیره آید بر سر خاک توده برآید و لاف زندگی قلعه مراست کودکان دیگر بر وی رشک برند کی التراب ربیع الصبیان آن پادشاه‌زاده چو از قید رنگها برست گفت من این خاکهای رنگین را همان خاک دون می‌گویم زر و اطلس و اکسون نمی‌گویم من ازین اکسون رستم یکسون رفتم و آتیناه الحکم صبیا ارشاد حق را مرور سالها حاجت نیست در قدرت کن فیکون هیچ کس سخن قابلیت نگوید
  • Bir padişahın yiğit bir oğlu vardı... zâhiri de hünerlerle bezenmişti, bâtını da. 3085
  • پادشاهی داشت یک برنا پسر ** باطن و ظاهر مزین از هنر
  • Bir gece rüyasında çocuğunun ansızın öldüğünü gördü. Padişaha âlemin arılığı tortulu bir hal oldu.
  • خواب دید او کان پسر ناگه بمرد ** صافی عالم بر آن شه گشت درد
  • Yanışının tesiri ile gözyaşları bile kurudu, ağlamaya bile iktidarı kalmadı.
  • خشک شد از تاب آتش مشک او ** که نماند از تف آتش اشک او
  • Öyle dertlendi, öyle kederlendi ki ah etmeye bile mecali kesildi!
  • آنچنان پر شد ز دود و درد شاه ** که نمی‌یابید در وی راه آه
  • Ölüm isteği ile cesedi, iş görmez bir hal aldı... neyse eceli gelmemiş, ömrü varmış; uykudan uyandı.
  • خواست مردن قالبش بی‌کار شد ** عمر مانده بود شه بیدار شد
  • Bu sefer de uyanınca öyle bir sevindi ki ömründe öyle bir sevinç görmemişti. 3090
  • شادیی آمد ز بیداریش پیش ** که ندیده بود اندر عمر خویش
  • Sevinçten ölecekti âdeta... canı ile bedeni sanki ölümle dirim arasında tomruğa vurulmuştu!
  • که ز شادی خواست هم فانی شدن ** بس مطوق آمد این جان و بدن
  • Bu ışık gam soluğu ile de söner, neşe soluğu ile de... işte sana bir alay, işte sana bir eğlence!
  • از دم غم می‌بمیرد این چراغ ** وز دم شادی بمیرد اینت لاغ
  • O, bu iki ölüm arasında diridir... bu tomruğa vurulmuş olduğu halde gülünecek bir şey!
  • در میان این دو مرگ او زنده است ** این مطوق شکل جای خنده است
  • Padişah kendi kendine dedi ki: bu neşeye sebep, o gamdı; Tanrı sebep ihsan etti, sevindim.
  • شاه با خود گفت شادی را سبب ** آنچنان غم بود از تسبیب رب
  • Ne şaşılacak şey! Bir hadise bir yönden ölüm, öbür yönden dirim ve sevinç. 3095
  • ای عجب یک چیز از یک روی مرگ ** وان ز یک روی دگر احیا و برگ
  • Şu bir yönden tatlıdır, zevk vericidir. Diğer bir yönden de öldürücü, azap vericidir.
  • آن یکی نسبت بدان حالت هلاک ** باز هم آن سوی دیگر امتساک
  • Ten sevinci dünyaya mensup olana göre yücelik... fakat ahiret gününe göre noksan ve zeval!
  • شادی تن سوی دنیاوی کمال ** سوی روز عاقبت نقص و زوال
  • Düş yorucu rüyada gülmeyi ağlamaya, hayıflamaya, kederlenmeye yorar.
  • خنده را در خواب هم تعبیر خوان ** گریه گوید با دریغ و اندهان
  • Ağlamayı da sevince, feraha verir ey şen, esen kişi!
  • گریه را در خواب شادی و فرح ** هست در تعبیر ای صاحب مرح
  • Padişah, bu gam geçti gitti ama can, bu çeşit şeylerden kötü şüphelere düşer diye düşünceye daldı. 3100
  • شاه اندیشید کین غم خود گذشت ** لیک جان از جنس این بدظن گشت
  • Gül gider de dedi, ayağıma böyle bir diken batarsa hiç olmazsa ondan bana bir yadigâr kalmalı!
  • ور رسد خاری چنین اندر قدم ** که رود گل یادگاری بایدم
  • Yokluğa sayısız, sonsuz sebepler var... hangi yolu kapayalım ki?
  • چون فنا را شد سبب بی‌منتهی ** پس کدامین راه را بندیم ما
  • Isırıcı ölüme yüzlerce pencere var, yüzlerce kapı var... açılırken her biri cik cik etmekte!
  • صد دریچه و در سوی مرگ لدیغ ** می‌کند اندر گشادن ژیغ ژیغ
  • O ölüm kapılarının acı cik ciklerini haris kişinin kulağı, mal ve mülk hırsından duymaz.
  • ژیغ‌ژیغ تلخ آن درهای مرگ ** نشنود گوش حریص از حرص برگ
  • Bir taraftan bedenin dertleri, kapıların sesi... bir taraftan düşmanların cefası kapıların sesi. 3105
  • از سوی تن دردها بانگ درست ** وز سوی خصمان جفا بانگ درست
  • Canım efendim, hele bir tıp fihristini oku hastalıkların yalımlı ateşini gör!
  • جان سر بر خوان دمی فهرست طب ** نار علتها نظر کن ملتهب
  • Bütün o alillerden bu eve yol var... her iki adımda akreplerle dolu bir kuyu var!
  • زان همه غرها درین خانه رهست ** هر دو گامی پر ز کزدمها چهست
  • Rüzgâr şiddetli, ışığım sönmek üzere... çabuk davranayım da onun ışığından bir ışık daha uyandırayım.
  • باد تندست و چراغم ابتری ** زو بگیرانم چراغ دیگری
  • Bari bu ikisinden biri kalsın da yel, ışığın birini söndürürse onunla eğleneyim.
  • تا بود کز هر دو یک وافی شود ** گر به باد آن یک چراغ از جا رود
  • Ârifler gibi hani... ârif de bu noksan beden kendiliğinden kurtulmak için gönül kandilini yakar da 3110
  • هم‌چو عارف کن تن ناقص چراغ ** شمع دل افروخت از بهر فراغ
  • Günün birinde ansızın bu kandil sönerse onun yerine can kandilini koyayım der.
  • تا که روزی کین بمیرد ناگهان ** پیش چشم خود نهد او شمع جان
  • Padişah bu işi anlamadı da aldandı... fâni kandilin yerine başka bir fani kandile kapıldı!
  • او نکرد این فهم پس داد از غرر ** شمع فانی را بفانیی دگر
  • Padişahın,soyunun kesilmesinden korkarak oğluna bir kız alması
  • عروس آوردن پادشاه فرزند خود را از خوف انقطاع نسل
  • Padişah bunun üzerine, evlensin de soyu sopu üresin diye şehzadeye bir kız almak istedi.
  • پس عروسی خواست باید بهر او ** تا نماید زین تزوج نسل رو
  • Bu doğan, tekrar yokluk âlemine yüz tutarsa o doğanın yerini yine bir doğan tutsun...
  • گر رود سوی فنا این باز باز ** فرخ او گردد ز بعد باز باز
  • Bu doğanın sureti, eğer şu âlemden giderse mânası, oğlunda baki kalsın dedi. 3115
  • صورت او باز گر زینجا رود ** معنی او در ولد باقی بود
  • Onun için o uyanık padişah, Mustafa “Çocuk, babanın sırrıdır” buyurdu.
  • بهر این فرمود آن شاه نبیه ** مصطفی که الولد سر ابیه
  • İşte bu yüzden bütün halk, sevgilerden çocuklarına sanat öğretirler de,
  • بهر این معنی همه خلق از شغف ** می‌بیاموزند طفلان را حرف
  • Onların kalıpları gözden gizlenince o mânalar âlemde bâki kalsın derler.
  • تا بماند آن معانی در جهان ** چون شود آن قالب ایشان نهان
  • Tanrı, hikmetiyle istidat sahibi olan her küçük çocuğun doğru yolu bulması için onların hırsına bir ciddiyet vermiştir.
  • حق به حکمت حرصشان دادست جد ** بهر رشد هر صغیر مستعد