English    Türkçe    فارسی   

4
1240-1264

  • چند آن فرعون می‌شد نرم و رام ** چون شنیدی او ز موسی آن کلام 1240
  • How many a time did Pharaoh soften and become submissive when he was hearing that Word from Moses!—
  • آن کلامی که بدادی سنگ شیر ** از خوشی آن کلام بی‌نظیر
  • That Word (which was such) that from the sweetness of that incomparable Word the rock would have yielded milk.
  • چون بهامان که وزیرش بود او ** مشورت کردی که کینش بود خو
  • Whenever he took counsel with Hámán, who was his vizier and whose nature it was to hate,
  • پس بگفتی تا کنون بودی خدیو ** بنده گردی ژنده‌پوشی را بریو
  • Then he (Hámán) would say, “Until now thou hast been the Khedive: wilt thou become, through deception, the slave to a wearer of rags?”
  • هم‌چو سنگ منجنیقی آمدی ** آن سخن بر شیشه خانه‌ی او زدی
  • Those words would come like a stone shot by a mangonel (ballista) and strike upon his glass house.
  • هر چه صد روز آن کلیم خوش‌خطاب ** ساختی در یک‌دم او کردی خراب 1245
  • All that the Kalím of sweet address built up in a hundred days he (Hámán) would destroy in one moment.
  • عقل تو دستور و مغلوب هواست ** در وجودت ره‌زن راه خداست
  • Thy intellect is the vizier and is overcome by sensuality: in (the realm of) thy being it is a brigand (that attacks thee) on the Way to God.
  • ناصحی ربانیی پندت دهد ** آن سخن را او به فن طرحی نهد
  • (If) a godly monitor give thee good advice, it will artfully put those words (of his) aside,
  • کین نه بر جایست هین از جا مشو ** نیست چندان با خود آ شیدا مشو
  • Saying, “These (words) are not well-founded: take heed, don't be carried away (by them); they are not (worth) so much: come to thyself (be sensible), don't be crazed.”
  • وای آن شه که وزیرش این بود ** جای هر دو دوزخ پر کین بود
  • Alas for the king whose vizier is this (carnal intellect): the place (abode) of them both is vengeful Hell.
  • شاد آن شاهی که او را دست‌گیر ** باشد اندر کار چون آصف وزیر 1250
  • Happy is the king whose helper in affairs is a vizier like Ásaf.
  • شاه عادل چون قرین او شود ** نام آن نور علی نور این بود
  • When the just king is associated with him, his (the king's) name is light upon light.
  • چون سلیمان شاه و چون آصف وزیر ** نور بر نورست و عنبر بر عبیر
  • A king like Solomon and a vizier like Ásaf are light upon light and ambergris upon ‘abír.
  • شاه فرعون و چو هامانش وزیر ** هر دو را نبود ز بدبختی گزیر
  • (When) the king (is like) Pharaoh and his vizier like Hámán, ill-fortune is inevitable for both.
  • پس بود ظلمات بعضی فوق بعض ** نه خرد یار و نه دولت روز عرض
  • Then it is (a case of) darkness, one part over another: neither intellect nor fortune shall be their friend on the Day of Judgement.
  • من ندیدم جز شقاوت در لام ** گر تو دیدستی رسان از من سلام 1255
  • I have not seen aught but misery in the vile: if thou hast seen (aught else), convey (to them) the salaam (of felicitation) from me.
  • هم‌چو جان باشد شه و صاحب چو عقل ** عقل فاسد روح را آرد بنقل
  • The king is as the spirit, and the vizier as the intellect: the corrupt intellect brings the spirit into movement (towards corruption).
  • آن فرشته‌ی عقل چون هاروت شد ** سحرآموز دو صد طاغوت شد
  • When the angelical intellect became a Hárút, it became the teacher in magic to two hundred devils.
  • عقل جزوی را وزیر خود مگیر ** عقل کل را ساز ای سلطان وزیر
  • Do not take the particular (individual) intellect as thy vizier: make the Universal Intellect thy vizier, O king.
  • مر هوا را تو وزیر خود مساز ** که برآید جان پاکت از نماز
  • Do not make sensuality thy vizier, else thy pure spirit will cease from prayer,
  • کین هوا پر حرص و حالی‌بین بود ** عقل را اندیشه یوم دین بود 1260
  • For this sensuality is full of greed and sees (only) the immediate present, (whereas) the Intellect takes thought for the Day of Judgement.
  • عقل را دو دیده در پایان کار ** بهر آن گل می‌کشد او رنج خار
  • The two eyes of the Intellect are (fixed) on the end of things: it endures the pain of the thorn for the sake of that Rose
  • که نفرساید نریزد در خزان ** باد هر خرطوم اخشم دور از آن
  • Which does not fade and drop in autumn—far from it be the wind (breath) of every nose that cannot smell!
  • نشستن دیو بر مقام سلیمان علیه‌السلام و تشبه کردن او به کارهای سلیمان علیه‌السلام و فرق ظاهر میان هر دو سلیمان و دیو خویشتن را سلیمان بن داود نام کردن
  • How the Demon sat on the place (throne) of Solomon, on whom be peace, and imitated his actions; and concerning the manifest difference between the two Solomons, and how the Demon called himself Solomon son of David.
  • ورچه عقلت هست با عقل دگر ** یار باش و مشورت کن ای پدر
  • Even if thou hast intellect, associate and consult with another intellect, O father.
  • با دو عقل از بس بلاها وا رهی ** پای خود بر اوج گردونها نهی
  • With two intellects thou wilt be delivered from many afflictions: thou wilt plant thy foot on the summit of the heavens.