English    Türkçe    فارسی   

4
2680-2729

  • هین کمالی دست آور تا تو هم ** از کمال دیگران نفتی به غم 2680
  • Hark, bring to hand (acquire) some (degree of) perfection, in order that thou too mayst not be aggrieved by the perfection of others.
  • از خدا می‌خواه دفع این حسد ** تا خدایت وا رهاند از جسد
  • Beg of God the removal of this envy, that God may deliver thee from the body,
  • مر ترا مشغولیی بخشد درون ** که نپردازی از آن سوی برون
  • And bestow on thee an inward occupation, from which thou wilt not become disengaged (so as to turn thy attention) outwards.
  • جرعه‌ی می را خدا آن می‌دهد ** که بدو مست از دو عالم می‌دهد
  • God gives to a draught of wine such (potency) that one intoxicated with it escapes from the two worlds.
  • خاصیت بنهاده در کف حشیش ** کو زمانی می‌رهاند از خودیش
  • He hath endowed hashísh with the property that, for a time, it delivers him (who eats it) from self-consciousness.
  • خواب را یزدان بدان سان می‌کند ** کز دو عالم فکر را بر می‌کند 2685
  • God makes sleep to be (constituted) in such a manner that it erases (all) thought of the two worlds.
  • کرد مجنون را ز عشق پوستی ** کو بنشناسد عدو از دوستی
  • He made Majnún, through love for a (dog's) skin, to be such that he would not know an enemy from a friend.
  • صد هزاران این چنین می‌دارد او ** که بر ادراکات تو بگمارد او
  • He hath a hundred thousand wines of this sort which He sets (in authority) over thy (intellectual) perceptions.
  • هست میهای شقاوت نفس را ** که ز ره بیرون برد آن نحس را
  • For the carnal soul there are the wines of damnation, which carry that ill-starred one out of the (right) way.
  • هست میهای سعادت عقل را ** که بیابد منزل بی‌نقل را
  • For the intellect there are the wines of felicity, so that it gains the abode whence is no departure.
  • خیمه‌ی گردون ز سرمستی خویش ** بر کند زان سو بگیرد راه پیش 2690
  • Through its intoxication it uproots the tent of the sky and takes the way (leading) onward from that (earthly) direction.
  • هین بهر مستی دلا غره مشو ** هست عیسی مست حق خر مست جو
  • Hark, be not deceived, O heart, by every intoxication: Jesus is intoxicated with God, the ass is intoxicated with barley.
  • این چنین می را بجو زین خنبها ** مستی‌اش نبود ز کوته دنبها
  • Seek wine like this from these jars: the intoxication (produced) by it is not (to be obtained) from the bobtailed;
  • زانک هر معشوق چون خنبیست پر ** آن یکی درد و دگر صافی چو در
  • For every object of love is like a full jar, one (full of) dregs, and another pure as pearls.
  • می‌شناسا هین بچش با احتیاط ** تا میی یابی منزه ز اختلاط
  • O connoisseur of wine, beware, taste with precaution, that thou mayst find a wine free from adulteration.
  • هر دو مستی می‌دهندت لیک این ** مستی‌ات آرد کشان تا رب دین 2695
  • Both (jars) will intoxicate thee, but this (blessed) intoxication, drawing (thee along), will lead thee to the Lord of the Judgement,
  • تا رهی از فکر و وسواس و حیل ** بی عقال این عقل در رقص‌الجمل
  • So that thou wilt be delivered from thought and anxiety and expedients, (whilst) this intellect (moves) unshackled at the camel's ambling pace.
  • انبیا چون جنس روحند و ملک ** مر ملک را جذب کردند از فلک
  • Since the prophets are homogeneous with spirit and angel, they drew angels from heaven.
  • باد جنس آتش است و یار او ** که بود آهنگ هر دو بر علو
  • Wind (air) is the congener and friend of fire, for the tendency of both is upward.
  • چون ببندی تو سر کوزه‌ی تهی ** در میان حوض یا جویی نهی
  • When you stop the mouth of an empty pot and put it in a tank or river,
  • تا قیامت آن فرو ناید به پست ** که دلش خالیست و در وی باد هست 2700
  • It will not sink till the Resurrection, for its heart (interior) is void and there is (nothing but) wind (air) in it.
  • میل بادش چون سوی بالا بود ** ظرف خود را هم سوی بالا کشد
  • Since the desire of the wind (confined) in it is (to move) upward, it draws upward also the vessel containing it.
  • باز آن جانها که جنس انبیاست ** سوی‌ایشان کش کشان چون سایه‌هاست
  • Again, the spirits that are homogeneous with the prophets are moving gradually, like shadows, towards them,
  • زانک عقلش غالبست و بی ز شک ** عقل جنس آمد به خلقت با ملک
  • Because its (such a spirit's) intelligence is predominant; and beyond doubt the intelligence is homogeneous in nature with the angel;
  • وان هوای نفس غالب بر عدو ** نفس جنس اسفل آمد شد بدو
  • While in the enemy (of God) the carnal soul's concupiscence is predominant: the carnal soul is homogeneous with the lowest (of the low) and goes to it.
  • بود قبطی جنس فرعون ذمیم ** بود سبطی جنس موسی کلیم 2705
  • The Egyptian was a congener of the reprobate Pharaoh; the Israelite was a congener of Moses, the Kalím.
  • بود هامان جنس‌تر فرعون را ** برگزیدش برد بر صدر سرا
  • Hámán was more congenial (than any one else) to Pharaoh: he (Pharaoh) chose him out and brought him to the high-seat in the palace.
  • لاجرم از صدر تا قعرش کشید ** که ز جنس دوزخ‌اند آن دو پلید
  • Inevitably he (Hámán) dragged him (Pharaoh) from the high-seat to the lowest depth, for those two unclean ones are homogenous with Hell.
  • هر دو سوزنده چو ذوزخ ضد نور ** هر دو چون دوزخ ز نور دل نفور
  • Both, like Hell, are burning and contrary to light: both, like Hell, are exceedingly averse to the light of the heart;
  • زانک دوزخ گوید ای مومن تو زود ** برگذر که نورت آتش را ربود
  • For Hell says, “O true believer, pass by quickly, since thy light hath taken away (extinguished) the Fire.
  • بگذر اى مومن كه نورت مىكشد ** آتشم را چون كه دامن مىكشد 2710
  • Pass, O true believer, for thy light, when it sweeps by’, quenches my fire.”
  • می‌رمد آن دوزخی از نور هم ** زانک طبع دوزخستش ای صنم
  • The man destined for Hell, also, is recoiling from the light, because he hath the nature of Hell, O worshipful one.
  • دوزخ از مومن گریزد آنچنان ** که گریزد مومن از دوزخ به جان
  • Hell flees from the true believer just as the true believer flees with (all) his soul from Hell,
  • زانک جنس نار نبود نور او ** ضد نار آمد حقیقت نورجو
  • Because his light is not homogeneous with the Fire: the seeker of the light is in reality the contrary of the Fire
  • در حدیث آمدی که مومن در دعا ** چون امان خواهد ز دوزخ از خدا
  • It is related in the Hadíth that when the true believer prays to God for protection from Hell,
  • دوزخ از وی هم امان خواهد به جان ** که خدایا دور دارم از فلان 2715
  • Hell also begs earnestly for protection from him, saying, “O God, keep me far from such-and-such a one!”
  • جاذبه‌ی جنسیتست اکنون ببین ** که تو جنس کیستی از کفر و دین
  • ‘Tis the attracting power of homogeneity (that indicates one’s real nature): consider now with whom thou art congenial in respect of infidelity or true religion.
  • گر بهامان مایلی هامانیی ** ور به موسی مایلی سبحانیی
  • If thou art inclined towards Hámán, thou hast the nature of Hámán, and if thou art inclined towards Moses, thou art a glorifier of God.
  • ور بهر و مایلی انگیخته ** نفس و عقلی هر دوان آمیخته
  • And if thou art inclined and impelled towards both, thou art carnal soul and reason both mingled together.
  • هر دو در جنگند هان و هان بکوش ** تا شود غالب معانی بر نقوش
  • Both (these) are at war: take heed, take heed, and strive that the spiritual realities may prevail over the (sensuous) forms.
  • در جهان جنگ شادی این بسست ** که ببینی بر عدو هر دم شکست 2720
  • In the world of war ‘tis joy enough that thou shouldst always, see defeat (inflicted) on the enemy.
  • آن ستیزه‌رو بسختی عاقبت ** گفت با هامان برای مشورت
  • Finally that quarrelsome-looking (contumacious) man (Pharaoh) in his hardness (of heart) told Hámán, for the purpose of consultation.
  • وعده‌های آن کلیم‌الله را ** گفت و محرم ساخت آن گمراه را
  • He told (him) the promises pf the one (Moses) with whom God spoke, and made that misguided person his confidant.
  • مشورت کردن فرعون با وزیرش هامان در ایمان آوردن به موسی علیه‌السلام
  • How Pharaoh took counsel with ha vizier, Hámán, as to believing in Moses, on whom be peace.
  • گفت با هامان چون تنهااش بدید ** جست هامان و گریبان را درید
  • He told Hamán when he saw him alone: Hámán sprang up and rent the bosom of his shirt.
  • بانگها زد گریه‌ها کرد آن لعین ** کوفت دستار و کله را بر زمین
  • That accursed one uttered loud cries’ and sobs and beat his turban and cap on the ground,
  • که چگونه گفت اندر روی شاه ** این چنین گستاخ آن حرف تباه 2725
  • Saying, “How durst he say those vain words so impudently in the face of the king?
  • جمله عالم را مسخر کرده تو ** کار را با بخت چون زر کرده تو
  • Thou hast made the whole world subject (to thy sway); thou, (attended) by fortune, hast made thy estate (brilliant) as gold.
  • از مشارق وز مغارب بی‌لجاج ** سوی تو آرند سلطانان خراج
  • From all parts of the East and West sultans, without (raising); opposition, bring tribute to thee.
  • پادشاهان لب همی مالند شاد ** بر ستانه‌ی خاک تو این کیقباد
  • Kings are rubbing their lips joyfully on the dust of thy thresh old, O mighty emperor.
  • اسپ یاغی چون ببیند اسپ ما ** رو بگرداند گریزد بی عصا
  • When the enemy’s horse sees our horse, it turns its face and flees without flogging’.