English    Türkçe    فارسی   

5
1675-1699

  • لابه مندیش و مکن لابه دگر  ** جز بدان شاه رحیم دادگر  1675
  • Do not think of entreating (me), do not make further entreaty except to that merciful and justice-dealing King.
  • بنده فرمانم نیارم ترک کرد  ** امر او کز بحر انگیزید گرد 
  • I am a slave to (His) command, I dare not neglect His command which raised dust from the sea.
  • جز از آن خلاق گوش و چشم و سر  ** نشنوم از جان خود هم خیر و شر 
  • Save from the Creator of ear and eye and head I will hear (accept) neither good nor evil—not even from my own soul.
  • گوش من از گفت غیر او کرست  ** او مرا از جان شیرین جان‌ترست 
  • My ear is deaf to all words but His: He is dearer to me than my sweet soul.
  • جان ازو آمد نیامد او ز جان  ** صدهزاران جان دهم او رایگان 
  • The soul came from Him, not He from the soul: He bestows a hundred thousand souls free of cost.
  • جان کی باشد کش گزینم بر کریم  ** کیک چه بود که بسوزم زو گلیم  1680
  • Who is the soul that I should prefer her to the Gracious (God)? What is a flea that I should burn the blanket on account of it?
  • من ندانم خیر الا خیر او  ** صم و بکم و عمی من از غیر او 
  • I know no good but His good: I am deaf and dumb and blind to all but Him.
  • گوش من کرست از زاری‌کنان  ** که منم در کف او هم‌چون سنان 
  • My ear is deaf to those who make lamentation, for I am as the spear in His hand.
  • بیان آنک مخلوقی کر ترا ازو ظلمی رسد به حقیقت او هم‌چون آلتیست عارف آن بود کی بحق رجوع کند نه به آلت و اگر به آلت رجوع کند به ظاهر نه از جهل کند بلک برای مصلحتی چنانک ابایزید قدس الله سره گفت کی چندین سالست کی من با مخلوق سخن نگفته‌ام و از مخلوق سخن نشنیده‌ام ولیکن خلق چنین پندارند کی با ایشان سخن می‌گویم و ازیشان می‌شنوم زیرا ایشان مخاطب اکبر را نمی‌بینند کی ایشان چون صدااند او را نسبت به حال من التفات مستمع عاقل به صدا نباشد چنانک مثل است معروف قال الجدار للوتد لم تشقنی قال الوتد انظر الی من یدقنی 
  • [Explaining that when injury befalls you from a creature of God, he in reality is like an instrument. The gnostic is he that refers (all action) to God, not to the instrument; and if he refer it to the instrument formally, he does so not in ignorance but for a purpose. Thus Abú Yazíd, may God sanctify his spirit, said, “During all these years I have never spoken to any creature or heard any creature speak to me; but people fancy that I am speaking and listening to them, because they do not see the Most Great Speaker, of whom they in relation to me are (only) the echo.” The intelligent hearer pays no heed to the echo. There is a well-known proverb to this effect, (namely), “The wall said to the nail, ‘Why are you splitting me?’ The nail replied, ‘Look at him who is hitting me.’”]
  • احمقانه از سنان رحمت مجو  ** زان شهی جو کان بود در دست او 
  • Do not foolishly beg the spear for mercy: beg (mercy) of the King in whose hand it (the spear) is (held).
  • باسنان و تیغ لابه چون کنی  ** کو اسیر آمد به دست آن سنی 
  • How shouldst thou supplicate the spear and sword which are captives in the hand of that Exalted One?
  • او به صنعت آزرست و من صنم  ** آلتی کو سازدم من آن شوم  1685
  • He is (like) Ázar in craftsmanship, and I am the idol (made by Him): whatever instrument He may make of me, I become that.
  • گر مرا ساغر کند ساغر شوم  ** ور مرا خنجر کند خنجر شوم 
  • If He make me a cup, I become a cup; and if He make me a dagger, I become a dagger.
  • گر مرا چشمه کند آبی هم  ** ور مرا آتش کند تابی دهم 
  • If He make me a fountain, I give water; and if He make me fire, I give heat.
  • گر مرا باران کند خرمن دهم  ** ور مرا ناوک کند در تن جهم 
  • If He make rain of me, I give a cornstack; and if He make an arrow of me, I dart into the body.
  • گر مرا ماری کند زهر افکنم  ** ور مرا یاری کند خدمت کنم 
  • If He make me a snake (márí), I emit venom; and if He make me a friend (yárí), I do (kindly) service.
  • من چو کلکم در میان اصبعین  ** نیستم در صف طاعت بین بین  1690
  • I am as a pen between His two fingers: I am not a waverer in the ranks of obedience (to Him).”
  • خاک را مشغول کرد او در سخن  ** یک کفی بربود از آن خاک کهن 
  • He (Azrael) engaged the Earth in (this) discourse, (and meanwhile) he snatched from the old Earth a handful (of clay).
  • ساحرانه در ربود از خاکدان  ** خاک مشغول سخن چون بی‌خودان 
  • (Deftly) like a magician he snatched it from the Earth, (whilst) the Earth was absorbed, like those beside themselves, in (listening to) his words.
  • برد تا حق تربت بی‌رای را  ** تا به مکتب آن گریزان پای را 
  • He brought the inconsiderate clay to God: (he brought) the runaway (back) to school.
  • گفت یزدان که به علم روشنم  ** که ترا جلاد این خلقان کنم 
  • God said, “(I swear) by My resplendent knowledge, I will make thee the executioner of these (My) creatures.”
  • گفت یا رب دشمنم گیرند خلق  ** چون فشارم خلق را در مرگ حلق  1695
  • He replied, “O Lord, Thy creatures will regard me as their enemy when I strangle them at death.
  • تو روا داری خداوند سنی  ** که مرا مبغوض و دشمن‌رو کنی 
  • Dost Thou deem it right, O exalted Lord, to make me hated and like a foe in appearance?”
  • گفت اسبابی پدید آرم عیان  ** از تب و قولنج و سرسام و سنان 
  • He (God) said, “I will bring into clear view certain causes, (such as) fever and dysentery and phrenitis and spear(-wounds);
  • که بگردانم نظرشان را ز تو  ** در مرضها و سببهای سه تو 
  • For (so) I will turn their attention from thee to the diseases and threefold causes (of death).”
  • گفت یا رب بندگان هستند نیز  ** که سببها را بدرند ای عزیز 
  • He (Azrael) replied, “O Lord, there are also servants (of Thine) who rend (shatter the illusion of) causes, O Almighty.”