English    Türkçe    فارسی   

1
1621-1645

  • To the perfect man (every) mouthful (of food) and (every) saying is lawful. Thou art not perfect: do not eat, be mute,
  • لقمه و نکته ست کامل را حلال ** تو نه‌‌ای کامل مخور می‌‌باش لال‌‌
  • Inasmuch as thou art an ear and he a tongue, not thy congener: God said to the ears, “Be silent.”
  • چون تو گوشی او زبان نی جنس تو ** گوشها را حق بفرمود أنصتوا
  • When the sucking babe is born, at first it keeps silence for a while, it is all ear.
  • کودک اول چون بزاید شیر نوش ** مدتی خامش بود او جمله گوش‌‌
  • For a while it must close its lips (and refrain) from speech, until it learns to speak;
  • مدتی می‌‌بایدش لب دوختن ** از سخن تا او سخن آموختن‌‌
  • And if it is not (silent like) an ear but makes babbling sounds, it makes itself the dumbest creature in the world. 1625
  • ور نباشد گوش و تی‌‌تی می‌‌کند ** خویشتن را گنگ گیتی می‌‌کند
  • He that is deaf by nature, he that had no ear at the beginning, is dumb: how should he burst into speech?
  • کر اصلی کش نبود آغاز گوش ** لال باشد کی کند در نطق جوش‌‌
  • Since, in order to speak, one must first hear, do thou come to speech by the way of hearing.
  • ز آن که اول سمع باید نطق را ** سوی منطق از ره سمع اندر آ
  • And enter ye the houses by their doors, and seek ye the ends in their causes.
  • ادخلوا الأبیات من أبوابها ** و اطلبوا الأغراض فی أسبابها
  • There is no speech independent of the way of hearing except the speech of the Creator who is without want.
  • نطق کان موقوف راه سمع نیست ** جز که نطق خالق بی‌‌طمع نیست‌‌
  • He is the Originator, He follows no master; He is the support of all things, He hath no support, 1630
  • مبدع است او تابع استاد نی ** مسند جمله و را اسناد نی‌‌
  • (While) the rest, (engaged) in handicrafts and talk, follow a master and have need of a pattern.
  • باقیان هم در حرف هم در مقال ** تابع استاد و محتاج مثال‌‌
  • If thou art not alien to (unfit to hear) this discourse, assume the frock of a dervish and (take to shedding) tears in some deserted place,
  • زین سخن گر نیستی بیگانه‌‌ای ** دلق و اشکی گیر در ویرانه‌‌ای‌‌
  • Because Adam by means of tears escaped from that reproof: moist tears are the breath (speech) of the penitent.
  • ز آن که آدم ز آن عتاب از اشک رست ** اشک تر باشد دم توبه پرست‌‌
  • For weeping's sake Adam came (down) to the earth, that he might be weeping and moaning and sorrowful.
  • بهر گریه آمد آدم بر زمین ** تا بود گریان و نالان و حزین‌‌
  • Adam, (cast out) from Paradise and from above the Seven (Heavens), went to the “shoe-row” for the purpose of excusing himself. 1635
  • آدم از فردوس و از بالای هفت ** پای ماچان از برای عذر رفت‌‌
  • If thou art from the back of Adam and from his loins, be constant in seeking (forgiveness) amongst his company.
  • گر ز پشت آدمی وز صلب او ** در طلب می‌‌باش هم در طلب او
  • Prepare a dessert of heart-fire (burning grief) and eye-water (tears): the garden is made open (blooming) by cloud and sun.
  • ز آتش دل و آب دیده نقل ساز ** بوستان از ابر و خورشید است باز
  • What dost thou know of the taste of the water of the eyes? Thou art a lover of bread, like the blind (beggars).
  • تو چه دانی قدر آب دیده‌‌گان ** عاشق نانی تو چون نادیدگان‌‌
  • If thou make this wallet empty of bread, thou wilt make it full of glorious jewels.
  • گر تو این انبان ز نان خالی کنی ** پر ز گوهرهای اجلالی کنی‌‌
  • Wean the babe, thy soul, from the Devil's milk, and after that make it consort with the Angel. 1640
  • طفل جان از شیر شیطان باز کن ** بعد از آنش با ملک انباز کن‌‌
  • Whilst thou art dark and vexed and gloomy, know that thou art sucking from the same breast as the accursed Devil.
  • تا تو تاریک و ملول و تیره‌‌ای ** دان که با دیو لعین همشیره‌‌ای‌‌
  • The mouthful that gave increase of light and perfection is obtained from lawful earnings.
  • لقمه‌‌ای کان نور افزود و کمال ** آن بود آورده از کسب حلال‌‌
  • The oil that comes and quenches our lamp—when it quenches a lamp, call it water.
  • روغنی کاید چراغ ما کشد ** آب خوانش چون چراغی را کشد
  • From the lawful morsel are born knowledge and wisdom; from the lawful morsel come love and tenderness.
  • علم و حکمت زاید از لقمه‌‌ی حلال ** عشق و رقت آید از لقمه‌‌ی حلال‌‌
  • When from a morsel thou seest (arise) envy and guile, (and when) ignorance and heedlessness are born (of it), know that it is unlawful. 1645
  • چون ز لقمه تو حسد بینی و دام ** جهل و غفلت زاید آن را دان حرام‌‌