English    Türkçe    فارسی   

3
1213-1262

  • Felsefeci, aleyhine söylenmeye yeltenir ama nurunun oku ağzını oklar, onu susturur.”
  • فلسفی و آنچ پوزش می‌کند ** قوس نورت تیردوزش می‌کند

  • Hakikaten de öyle oldu, hatta bu vaatten de üstün şeyler vücuda geldi. O uyudu, fakat bahtı, ikbali uyumadı.
  • آنچنان کرد و از آن افزون که گفت ** او بخفت و بخت و اقبالش نخفت

  • Babalarının canı yavrularım, sihirbaz uyudu mu işinin parlaklığı gider, sihrinin tesiri kalmaz.” 1215
  • جان بابا چونک ساحر خواب شد ** کار او بی رونق و بی‌تاب شد

  • Bu sözleri duyup uyandılar, ikisi de kabri öpüp o ulu savaş için Mısır’a hareket ettiler.
  • هر دو بوسیدند گورش را و تفت ** تا بمصر از بهر آن پیگار زفت

  • Mısır’a varınca Musa’yı, Musa’nın evini aramaya başladılar.
  • چون به مصر از بهر آن کار آمدند ** طالب موسی و خانه‌ی او شدند

  • Onların Mısır’a geldikleri gün de Musa, tesadüfen bir hurma ağacının altında uyumaktaydı.
  • اتفاق افتاد کان روز ورود ** موسی اندر زیر نخلی خفته بود

  • Sordukları adamlar onlara “Varın hurmalıkta arayın” dediler.
  • پس نشان دادندشان مردم بدو ** که برو آن سوی نخلستان بجو

  • Hurmalığa geldikleri zaman bir de baktılar ki hurma fidanlarının dibinde bir uyuyan var, fakat cihanın uyanığı! 1220
  • چون بیامد دید در خرمابنان ** خفته‌ای که بود بیدار جهان

  • Naz ederek baş gözlerini yummuş ama arş da gözlerinin önünde, ferş de!
  • بهر نازش بسته او دو چشم سر ** عرش و فرشش جمله در زیر نظر

  • Gözleri açık, fakat gönlü uykuda nice adamlar var… Zaten su ve toprak ehli olanın gözü ne görebilir ki?
  • ای بسا بیدارچشم و خفته‌دل ** خود چه بیند دید اهل آب و گل

  • Fakat gönlü uyanık olanın baş gözü uyusa bile gönlünde yüzlerce göz açılır.
  • آنک دل بیدار دارد چشم سر ** گر بخسپد بر گشاید صد بصر

  • Gönül ehli değilsen uyanık ol, uyuma. Bir gönül iste, mücadeleye giriş.
  • گر تو اهل دل نه‌ای بیدار باش ** طالب دل باش و در پیکار باش

  • Gönlün uyandı mı güzelce uyu. Gayri gözünden ne yedi kat gök kaybolur, ne altı cihet! 1225
  • ور دلت بیدار شد می‌خسپ خوش ** نیست غایب ناظرت از هفت و شش

  • Peygamber, “Gözüm uyur ama kalbim nasıl uyur, buna imkân mı var?” dedi.
  • گفت پیغامبر که خسپد چشم من ** لیک کی خسپد دلم اندر وسن

  • Bekçi farz et ki uyumuş fakat padişah uyanık ya. Gönül gözleri açık olduğu halde uyuyanlara can feda!
  • شاه بیدارست حارس خفته گیر ** جان فدای خفتگان دل‌بصیر

  • Ey manevi er, gönül uyanıklığını anlatmaya kalkışsam binlerce Mesnevi’ye sığmaz.
  • وصف بیداری دل ای معنوی ** در نگنجد در هزاران مثنوی

  • Sihirbazlar, Musa’yı sırt üstü yatmış görünce asayı çalmaya kalkıştılar.
  • چون بدیدندش که خفتست او دراز ** بهر دزدی عصا کردند ساز

  • Hemencecik asayı çalmak için Musa’nın ardından gidecekler, sopayı kapıvereceklerdi. 1230
  • ساحران قصد عصا کردند زود ** کز پسش باید شدن وانگه ربود

  • Onlar, azıcık yürüyüp bu işe niyetlenir niyetlenmez asa titremeye başladı.
  • اندکی چون پیشتر کردند ساز ** اندر آمد آن عصا در اهتزاز

  • Öyle bir titremeye başladı ki her ikisi de korkudan yerlerinde katılıp kaldılar.
  • آنچنان بر خود بلرزید آن عصا ** کان دو بر جا خشک گشتند از وجا

  • Sonra asa ejderha oldu, onlara saldırdı. İkisi de sapsarı kesilip kaçmaya başladılar.
  • بعد از آن شد اژدها و حمله کرد ** هر دوان بگریختند و روی‌زرد

  • Korkudan her inişte sendeleyip yuvarlanarak yüz üstü düşüyorlar, kalkıp yine kaçmaya çalışıyorlardı.
  • رو در افتادن گرفتند از نهیب ** غلط غلطان منهزم در هر نشیب

  • Katiyetle anladılar ki bu iş Allah işi, sihirbazların harcı değil bu! 1235
  • پس یقینشان شد که هست از آسمان ** زانک می‌دیدند حد ساحران

  • Korkularından âdeta sıtmaya, hummaya tutulmuş gibi titriyorlardı; ölüm haline gelmişlerdi.
  • بعد از آن اطلاق و تبشان شد پدید ** کارشان تا نزع و جان کندن رسید

  • Yaptıkları işten dolayı özür dilemek üzere Musa’ya bir adam gönderdiler.
  • پس فرستادند مردی در زمان ** سوی موسی از برای عذر آن

  • “Evvelce sana hased ediyor, seni kıskanıyorduk, o yüzden sınadık, yoksa seni sınamak kimin haddine düşmüş?
  • کامتحان کردیم و ما را کی رسد ** امتحان تو اگر نبود حسد

  • Sen bir Padişahsın, senin yanında biz mücrimiz, bizi affet ey Allah dergâhı haslarının hası! Diye ricada bulundular.
  • مجرم شاهیم ما را عفو خواه ** ای تو خاص الخاص درگاه اله

  • Musa onları affetti, derhal iyileştiler, sıhhat buldular, Musa’nın önünde yere secde ettiler. 1240
  • عفو کرد و در زمان نیکو شدند ** پیش موسی بر زمین سر می‌زدند

  • Musa dedi ki: “Ey ulular, sizi affettim. Cehennem teninize haram oldu, canınıza da.
  • گفت موسی عفو کردم ای کرام ** گشت بر دوزخ تن و جانتان حرام

  • Ey dostlar, ben sizi görmemiş olayım, siz de beni görmemiş gibi davranın.
  • من شما را خود ندیدم ای دو یار ** اعجمی سازید خود را ز اعتذار

  • Kalben âşina, fakat zahiren yabancı bir halde padişahın huzuruna benimle savaşmaya gelin!”
  • همچنان بیگانه‌شکل و آشنا ** در نبرد آیید بهر پادشا

  • Bunun üzerine sihirbazlar yeri öpüp gittiler, çağırıldıkları zamanı ve fırsat vaktini gözetmeye koyuldular.
  • پس زمین را بوسه دادند و شدند ** انتظار وقت و فرصت می‌بدند

  • Sihirbazların şehirlerden toplanıp Firavunun huzuruna gelmeleri, ihsanlara nail olmaları, ellerini göğüslerine koyup düşmanını kahredeceklerine dair söz vermeleri
  • جمع آمدن ساحران از مداین پیش فرعون و تشریفها یافتن و دست بر سینه زدن در قهر خصم او کی این بر ما نویس

  • Sihirbazlar Firavunun huzuruna geldiler. Firavun onlara birçok ihsanlarda bulundu, elbiseler verdi. 1245
  • تا بفرعون آمدند آن ساحران ** دادشان تشریفهای بس گران

  • Onlara daha bir hayli ihsanlarda bulunacağına dair vaatlerde bulundu, önceden de kullar, atlar, ağır ve değerli şeyler, yiyecek ve içecek verdi.
  • وعده‌هاشان کرد و پیشین هم بداد ** بندگان و اسپان و نقد و جنس و زاد

  • Ondan sonra: “Ey devletimle ileri giden kişiler, imtihanda galip gelirseniz,
  • بعد از آن می‌گفت هین ای سابقان ** گر فزون آیید اندر امتحان

  • Size o derecede ihsanlarda bulunacağım ki cömertlik de utanacak” dedi.
  • برفشانم بر شما چندان عطا ** که بدرد پرده‌ی جود و سخا

  • Sihirbazlar da cevaben dediler ki: “Padişahın sayesinde galebe edeceğiz, düşmanın bitik bir hale gelecek.
  • پس بگفتندش به اقبال تو شاه ** غالب آییم و شود کارش تباه

  • Biz bu fende saflar bozan yiğitleriz. Âlemde kimse bizimle başa çıkamaz.” 1250
  • ما درین فن صفدریم و پهلوان ** کس ندارد پای ما اندر جهان

  • Musa’nın anılışı, hatırları oraya bağlıyor, bu hikâyeler evvelce olup biten şeylere aittir zannını veriyor.
  • ذکر موسی بند خاطرها شدست ** کین حکایتهاست که پیشین بدست

  • Hâlbuki Musa’yı anmamız işi gizlemek için. Yoksa Musa’nın nuru, ey iyi adam, senin bugün elinde.
  • ذکر موسی بهر روپوشست لیک ** نور موسی نقد تست ای مرد نیک

  • Musa da sende, Firavun da. Bu iki düşmanı da kendinde ara sen.
  • موسی و فرعون در هستی تست ** باید این دو خصم را در خویش جست

  • Musa, kıyamete kadar vardır. Nuru hep o nurdur, başka nur değil… Değişen yalnız kandildir.
  • تا قیامت هست از موسی نتاج ** نور دیگر نیست دیگر شد سراج

  • Bu kandille fitil başka, fakat nuru başka nur değil, hep o âlemden. 1255
  • این سفال و این پلیته دیگرست ** لیک نورش نیست دیگر زان سرست

  • Kandile bakarsan kayboldun gitti. Çünkü ikilik ve sayıya sığış, kandile göredir.
  • گر نظر در شیشه داری گم شوی ** زانک از شیشه‌ست اعداد دوی

  • Fakat nura baktın mı ikilikten de, önü, sonu bulunan cisim âleminin sayısından da kurtulursun.
  • ور نظر بر نور داری وا رهی ** از دوی واعداد جسم منتهی

  • Ey varlık hulâsası, müminle Mecusi ve Yahudi’nin birbirlerine aykırılığı, hep bakış, görüş yüzündendir.
  • از نظرگاهست ای مغز وجود ** اختلاف مومن و گبر و جهود

  • Filin, nasıl bir hayvan olduğu ve şekli hususunda ihtilâf
  • اختلاف کردن در چگونگی و شکل پیل

  • Hintliler karanlık bir ahıra bir fil getirip halka göstermek istediler.
  • پیل اندر خانه‌ی تاریک بود ** عرضه را آورده بودندش هنود

  • Hayvanı görmek için o kapkaranlık yere bir hayli adam toplandı. 1260
  • از برای دیدنش مردم بسی ** اندر آن ظلمت همی‌شد هر کسی

  • Fakat ahır o kadar karanlıktı ki gözle görmenin imkânı yoktu. O, göz gözü görmeyecek kadar karanlık yerde file ellerini sürmeye başladılar.
  • دیدنش با چشم چون ممکن نبود ** اندر آن تاریکیش کف می‌بسود

  • Birisi eline hortumunu geçirdi, “Fil bir oluğa benzer” dedi.
  • آن یکی را کف به خرطوم اوفتاد ** گفت همچون ناودانست این نهاد