English    Türkçe    فارسی   

4
2-51

  • Ey lütfu, keremi ile umulan, yüce himmetin bu Mesnevi’yi nereye çekmekte? Allah bilir.
  • همت عالی تو ای مرتجا ** می‌کشد این را خدا داند کجا
  • Bu Mesnevi’nin boynunu bağlamış, bildiğin yere doğru çekmektesin.
  • گردن این مثنوی را بسته‌ای ** می‌کشی آن سوی که دانسته‌ای
  • Mesnevi, koşup gitmekte... Çeken gizli. Fakat görecek gözü olmayan gafilden gizli.
  • مثنوی پویان کشنده ناپدید ** ناپدید از جاهلی کش نیست دید
  • Mesnevi’nin yazılmasına önce sen sebep olmuşsun... Artar, uzarsa arttıran, uzatan yine sensin. 5
  • مثنوی را چون تو مبدا بوده‌ای ** گر فزون گردد توش افزوده‌ای
  • Mademki sen böyle istiyorsun. Allah da böyle istiyor... Allah, takva sahiplerinin dileğini ihsan eder.
  • چون چنین خواهی خدا خواهد چنین ** می‌دهد حق آرزوی متقین
  • Evvelce sen, varlığını Allah’a verdin... Karşılık olarak Allah da varlığını sana verdi.
  • کان لله بوده‌ای در ما مضی ** تا که کان الله پیش آمد جزا
  • Mesnevi, sana binlerce şükretmede... Ellerini kaldırıp dualar eylemede...
  • مثنوی از تو هزاران شکر داشت ** در دعا و شکر کفها بر فراشت
  • Allah, Mesnevi’nin diliyle, eliyle sana şükrettiğini gördü de ihsanlarda bulundu, lütuflar etti, keremini çoğalttı.
  • در لب و کفش خدا شکر تو دید ** فضل کرد و لطف فرمود و مزید
  • Çünkü Allah, şükredenin nimetini çoğaltmayı vadetmiştir. Nitekim secdenin karşılığı, Allah’a yakın olmaktır. 10
  • زانک شاکر را زیادت وعده است ** آنچنانک قرب مزد سجده است
  • Allah’ımız “Secde et de yaklaş” dedi... Bedenlerimizin secde etmesi, canlarımızın Allah’a yaklaşmasına sebeptir.
  • گفت واسجد واقترب یزدان ما ** قرب جان شد سجده ابدان ما
  • Mesnevi, ziyadeleşiyorsa, uzuyorsa bu yüzden ziyadeleşiyor, bu yüzden uzuyor... Fazla ve büyük görünmek için değil!
  • گر زیادت می‌شود زین رو بود ** نه از برای بوش و های و هو بود
  • Üzüm çubuğu, yazdan nasıl hoşlanırsa, onunla nasıl bağdaşmışsa biz de seninle öyle bağdaşmışız, senden öyle hoşlanmaktayız... İstiyorsan emret, çek de çekip götürelim!
  • با تو ما چون رز به تابستان خوشیم ** حکم داری هین بکش تا می‌کشیم
  • Ey sabır, varlığın anahtarıdır sırrının emîri, bu kervanı güzel güzel ta hacca kadar çek, götür!
  • خوش بکش این کاروان را تا به حج ** ای امیر صبر مفتاح الفرج
  • Hac, Allah evini ziyarettir, ev sahibini ziyaretse erliktir. 15
  • حج زیارت کردن خانه بود ** حج رب البیت مردانه بود
  • Hüsameddin, sen bir güneşsin, onun için sana ziya dedim... bu iki söz, Hüsam ve Ziya, senin vasıflarındır.
  • زان ضیا گفتم حسام‌الدین ترا ** که تو خورشیدی و این دو وصفها
  • Bu Hüsam ve Ziya birdir... Şüphe yok ki güneşin kılıcı ziyadandır.
  • کین حسام و این ضیا یکیست هین ** تیغ خورشید از ضیا باشد یقین
  • Nur, ayındır, bu ziya da güneşin... Kuran’ı oku da bak!
  • نور از آن ماه باشد وین ضیا ** آن خورشید این فرو خوان از نبا
  • Babacığım, Kuran güneşe ziya dedi, aya da nur... hele bak da gör!
  • شمس را قرآن ضیا خواند ای پدر ** و آن قمر را نور خواند این را نگر
  • Güneş, aydan daha üstündür ya... Şu halde Ziya’yı da mertebe bakımından nurdan üstün bil! 20
  • شمس چون عالی‌تر آمد خود ز ماه ** پس ضیا از نور افزون دان به جاه
  • Hiç kimse gidilecek yolu ay ışığıyla görmedi de güneş doğunca yol meydana çıktı, göründü.
  • بس کس اندر نور مه منهج ندید ** چون برآمد آفتاب آن شد پدید
  • Güneş, alınacak, satılacak şeyleri güzelce gösterdi de bu yüzden pazarlar gündüzleri kuruldu.
  • آفتاب اعواض را کامل نمود ** لاجرم بازارها در روز بود
  • Kalp akçeyle sağlam akçe iyice ayırt edilsin, kimse hileye kapılmasın, aldanmasın diye.
  • تا که قلب و نقد نیک آید پدید ** تا بود از غبن و از حیله بعید
  • Güneşin nuru yeryüzüne adamakıllı vurdu, alışveriş edenler için âlemlere rahmet kesildi.
  • تا که نورش کامل آمد در زمین ** تاجران را رحمة للعالمین
  • Fakat bu, kalpazanların istemedikleri bir şeydir. Onlara pek ağır gelir bu iş... Çünkü güneşin nuru, onların işine kesat verir, kalp akçeleri görünür, fark edilir de geçmez olur? 25
  • لیک بر قلاب مبغوضست و سخت ** زانک ازو شد کاسد او را نقد و رخت
  • Kalp akçe, sarrafın can düşmanıdır... Yoksula köpekten başkası düşman olur mu?
  • پس عدو جان صرافست قلب ** دشمن درویش کی بود غیر کلب
  • Peygamberler, düşmanlarla savaşırlar... Melekler de “Yarabbi, sen koru!” diye dua ederler.
  • انبیا با دشمنان بر می‌تنند ** پس ملایک رب سلم می‌زنند
  • Allah’ın pek nurlu olan bu kandili hırsızların üflemesinden, onların nefesinden uzak tut!
  • کین چراغی را که هست او نور کار ** از پف و دمهای دزدان دور دار
  • Hırsız ve kalpazan, nura düşmandır vesselâm... Ey feryada yetişen Allah, sen feryadımıza yetiş!
  • دزد و قلابست خصم نور بس ** زین دو ای فریادرس فریاد رس
  • Hüsameddin, bu dördüncü deftere nurlar saç! Çünkü güneş de dördüncü kat gökten doğar, âlemi nurlara gark eder. 30
  • روشنی بر دفتر چارم بریز ** کفتاب از چرخ چارم کرد خیز
  • Sen de bu dördüncü defterle âlemlere güneş gibi nurlar saç da şehirlerle ülkelere parlarsın, her tarafı nura gark etsin!
  • هین ز چارم نور ده خورشیدوار ** تا بتابد بر بلاد و بر دیار
  • Bu kitap, masal diyene masaldır... Fakat bu kitapta halini gören, bu kitapla kendini anlayan kişi de erdir!
  • هر کش افسانه بخواند افسانه است ** وآنک دیدش نقد خود مردانه است
  • Mesnevi, Nil ırmağının suyudur... Kıptiye kan görünür ama Musa kavmine kan değildir, sudur!
  • آب نیلست و به قبطی خون نمود ** قوم موسی را نه خون بد آب بود
  • Bu sözün düşmanı, şimdi gözüme şöyle görünmede... Cehenneme baş aşağı düşmüş!
  • دشمن این حرف این دم در نظر ** شد ممثل سرنگون اندر سقر
  • Ey Hak Ziyası, sen onun halini gördün... Hak, sana, onun işlerine karşılık verdiği cevabı gösterdi! 35
  • ای ضیاء الحق تو دیدی حال او ** حق نمودت پاسخ افعال او
  • Gayb âlemini gören gözün, gayb âlemi gibi üstattır. Bu görüş, bu ihsan, şu âlemden eksik olmasın!
  • دیده‌ی غیبت چو غیبست اوستاد ** کم مبادا زین جهان این دید و داد
  • Bizim halimiz olan şu hikâyeyi burada tamamlarsan yakışır.
  • این حکایت را که نقد وقت ماست ** گر تمامش می‌کنی اینجا رواست
  • Adam olmayanları, adam olanların hatırı için bırak; hikâyeyi bitir, hikâyeye son ver!
  • ناکسان را ترک کن بهر کسان ** قصه را پایان بر و مخلص رسان
  • Hikâye üçüncü cilt de tamamlanmadıysa işte dördüncü cilt... Onu, burada düzene koy, tamamla!
  • این حکایت گر نشد آنجا تمام ** چارمین جلدست آرش در نظام
  • Âşığın, bekçiden kaçıp bilmediği bir bağa girmesi sevgilisini orada bulması ve neşesinden bekçiye hayır duada bulunması, “öyle şeyler oluverir ki siz, onlardan hoşlanmazsınız, hâlbuki sizin için hayırlıdır” ayetini okuması
  • تمامی حکایت آن عاشق که از عسس گریخت در باغی مجهول خود معشوق را در باغ یافت و عسس را از شادی دعای خیر می‌کرد و می‌گفت کی عسی ان تکرهوا شیا و هو خیر لکم
  • O adamın, bekçiden korkup bağa at sürdüğünü anlatıyorduk. 40
  • اندر آن بودیم کان شخص از عسس ** راند اندر باغ از خوفی فرس
  • O adamın âşık olup bu dertle tam sekiz yıl yanıp yakıldığı güzel de meğerse o bağdaymış!
  • بود اندر باغ آن صاحب‌جمال ** کز غمش این در عنا بد هشت سال
  • Âşık o sevgilinin gölgesini bile görmeye imkân bulamıyordu. Ancak Zümrüdüanka’yı duyar gibi onun da vasfını işitmekteydi.
  • سایه‌ی او را نبود امکان دید ** هم‌چو عنقا وصف او را می‌شنید
  • Kazara nasılsa onu, bir kerecik görmüştü, o ilk görüşte ona vurulmuş, ona gönül vermiş gitmişti.
  • جز یکی لقیه که اول از قضا ** بر وی افتاد و شد او را دلربا
  • Ondan sonra ne kadar çalıştı çabaladıysa o sert huylu dilber, bir türlü mecâl vermemiş, bir türlü kendisini göstermemişti.
  • بعد از آن چندان که می‌کوشید او ** خود مجالش می‌نداد آن تندخو
  • Ne yalvarmanın bir çaresi olmuştu, ne mal, mülk vermenin... O fidan sevgilinin gözü toktu, tamahı yoktu! 45
  • نه بلا به چاره بودش نه به مال ** چشم پر و بی‌طمع بود آن نهال
  • Allah, her hüner ve sanata, her dilenen ve istenen şeye âşık olan kişinin dudağını, ilk önce o şeye dokundurur, ona lezzeti tattırır...
  • عاشق هر پیشه‌ای و مطلبی ** حق بیالود اول کارش لبی
  • Ondan sonra âşıklar, o lezzetle, dileklerini aramaya koyuldular mı her gün önlerine bir tuzak çıkarır, ayaklarına bir bağ vurur!
  • چون بدان آسیب در جست آمدند ** پیش پاشان می‌نهد هر روز بند
  • Aramayıp taramaya giriştiler mi “hele nikâh parasını getir bakalım” diye kapıyı kapar.
  • چون در افکندش بجست و جوی کار ** بعد از آن در بست که کابین بیار
  • Âşıklar da, o ümitle döner dolaşır, koşarlar... Her an ricaya düşerler, her an ümitsizliğe kapılırlar.
  • هم بر آن بو می‌تنند و می‌روند ** هر دمی راجی و آیس می‌شوند
  • Herkesin, bir şey elde edeceğim diye bir ümidi vardır... Nihayet bir gün olur, ona bir kapı da açarlar. 50
  • هر کسی را هست اومید بری ** که گشادندش در آن روزی دری
  • Açarlar ama hemencecik yine o kapıyı örterler. O kapıya tapan, oraya ümit bağlayan kişi de ümitlenir, o ümitle ateş kesilir, işe girişir!
  • باز در بستندش و آن درپرست ** بر همان اومید آتش پا شدست