بعد از آن سوگند داد او جمله را ** تا که غمازی نگوید ماجرا

بعد از آن سوگند داد او جمله را ** تا که غمازی نگوید ماجرا 1535

Sonra o zeki çocuk, içlerinden kimsenin bunu söylememesi için hepsine yemin ettirdi.

رای آن کودک بچربید از همه ** عقل او در پیش می‌رفت از رمه

O çocuğun bu tedbiri, hepsinin tedbirinden üstün olmuştu, onun aklı, bütün çocukların aklından ileriydi.

آن تفاوت هست در عقل بشر ** که میان شاهدان اندر صور

Güzellerin bazıları, nasıl bazılarından üstün, bir kısmı da öbürlerinden aşağıysa insanların akılları da fazla yahut eksiktir.

زین قبل فرمود احمد در مقال ** در زبان پنهان بود حسن رجال

Ahmed, “Erlerin güzelliği, dillerinin altında gizlidir” mealinde bir söz söyledi.

عقول خلق متفاوتست در اصل فطرت و نزد معتزله متساویست تفاوت عقول از تحصیل علم است

İnsanların akılları, yaratılışta farklıdır, fakat Mutezile’ye göre müsavidir, artıklık, eksiklik, bilgi tahsilinden ileri gelir

اختلاف عقلها در اصل بود ** بر وفاق سنیان باید شنود

Akıllardaki aykırılık, yaratılıştadır. Bu hususta Sünnilerin sözünü dilemek, onların hükmünü kabul etmek gerek.

بر خلاف قول اهل اعتزال ** که عقول از اصل دارند اعتدال 1540

Bu hüküm itizal ehlinin sözlerine aykırıdır. Onlar, “Akıllar yaratılışta aynı derecededir,

تجربه و تعلیم بیش و کم کند ** تا یکی را از یکی اعلم کند

Tecrübe ve öğreniş, aklı çoğaltır, azaltır, bu suretle bir adam, öbüründen daha bilgili olur” derler.

باطلست این زانک رای کودکی ** که ندارد تجربه در مسلکی

Bu söz bâtıldır. O zeki çocuk, herhangi ir meslekte tecrübe sahibi değildi ya.

بر دمید اندیشه‌ای زان طفل خرد ** پیر با صد تجربه بویی نبرد

Fakat o küçük çocuk, öyle bir tedbirde bulundu ki yüzlerce tecrübe sahibi ihtiyar, o tedbirinin kokusunu bile alamadı.

خود فزون آن به که آن از فطرتست ** تا ز افزونی که جهد و فکرتست

Zaten yaradılışta olan üstünlük, çalışıp çabalama, düşünüp taşınma ile elde edilen üstünlükten elbette iyidir.